سدهای ارس با کشورهای همسایه چه می‌کنند؟

تکمیل داپ توسط کشور ترکیه سهم ایران از منابع آبی در حوضه آبریز ارس را بین ۲۵ تا۳۰‌درصد کاهش می‌دهد. قطع یا کاهش آورد رودخانه مرزی ارس توسط ترکیه منجر به مشکلات جدی برای تامین آب شرب و کشاورزی مناطق پایین‌‌دست می‌شود. فرشید شکرخدایی عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی در گفت‌‌وگو با خبرنگار اقتصادی «ایلنا»، در ارزیابی سدسازی ترکیه روی رودخانه ارس اظهار کرد: چالش آب‌‌های فرامرزی مشترک از جمله رایج‌‌ترین انواع چالش‌‌های بین‌المللی است. از آنجا که این مناقشات دارای جنبه‌‌های متعدد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی است و با موضوع حاکمیت ملی کشورها مرتبط هستند، حل و فصل آنها پیچیدگی‌‌های فراوانی داشته و عمدتا به دشواری قابل حل و فصل هستند.

یک شنبه 1404/03/18 00:33 دسته بندی: اخبار انرژی و نیرو کد خبر: 4457

وی افزود: بر اساس گزارش‌‌های موجود در سطح جهان ۲۸۶ حوضه آبریز مشترک بین ۱۵۱ کشور جهان وجود دارد و بیش از ۴۰‌درصد جمعیت زمین در این مناطق زندگی می‌کنند این حوضه‌‌های مشترک بستر توسعه اقتصادی، اجتماعی و رفاه بشری را فراهم کرده و دارای مقیاس وسیعی از تنوع زیستی جهان هستند، مرز این حوضه‌‌های مشترک از مرزهای سیاسی بین کشورها فراتر رفته و این منابع مشترک آب کشورها را در زمینه‌‌های زیست محیطی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی به همدیگر پیوند داده است. یکی از چالش‌‌های اصلی پیش‌رو، مدیریت منابع آب‌‌های مشترک مرزی است که نیازمند هماهنگی مجموعه‌‌ای از قوانین و مقررات و ضوابط سیاسی کشورهای مختلف است.

عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران با هفت کشور مرز زمینی دارد و مجموع طول مرزهای زمینی ایران، ۶۰۱۰ کیلومتر است. طول مرزهای زمینی مشترک ایران با عراق در غرب ۱۶۰۸کیلومتر (طولانی‌‌ترین)، ترکمنستان در شمال شرق۱۱۹۰ کیلومتر، پاکستان در جنوب شرق ۹۲۵ کیلومتر، افغانستان در شرق ۹۱۹ کیلومتر، جمهوری آذربایجان در شمال‌غرب ۷۵۷ کیلومتر، ترکیه در شمال‌غرب ۵۶۶ کیلومتر و ارمنستان در شمال غرب ۴۵کیلومتر است و این کشورها همسایه‌‌های زمینی ایران محسوب می‌‌شوند. در بین همسایگان ایران، ترکیه با ۵۹۳ میلی‌متر بارش سالانه، بیشترین و ترکمنستان با۱۶۱ میلی‌متر بارش سالانه، کمترین مقدار بارندگی را به خود اختصاص داده است، اما به لحاظ سرانه منابع آب تجدیدپذیر ترکمنستان با ۴۳۰۲ مترمکعب در سال، بیشترین و پاکستان با ۱۲۵۳ مترمکعب در سال، کمترین میزان آب‌‌های تجدیدشونده به ازای هر نفر را در اختیار دارد. فالکن ‌‌مارک بر اساس سرانه منابع آب تجدیدپذیر سالانه، کشورهای در معرض بحران آب را طبقه‌‌بندی کرده و سرانه آب۱۷۰۰مترمکعب در سال را به عنوان شاخص تنش و میزان ۱۰۰۰ مترمکعب آب در سال را به عنوان شاخص کمبود معرفی کرده است.

وی ادامه داد: بر این اساس کشورهایی که سرانه منابع آب تجدیدپذیر بیش از ۱۷۰۰مترمکعب داشته باشند، مشکل بحران آبی ندارند و کشورهایی که دارای سرانه آب تجدیدپذیر بین ۱۰۰ تا ۱۷۰۰ مترمکعب باشند در زمره کشورهای دارای تنش آبی قرار می‌گیرند و کشورهای دارای سرانه آب تجدیدپذیر کمتر از ۱۰۰۰ مترمکعب در سال در زمره کشورهای با کمبود آب طبقه‌‌بندی می‌‌شوند. کشورهایی که سرانه آب تجدیدپذیر آنها کمتر از ۵۰۰ مترمکعب در سال باشد نیز در زمره کشورهای با کمیابی مطلق آب طبقه‌‌بندی می‌‌شوند. بر اساس این شاخص، دو کشور ایران و پاکستان در وضعیت تنش آبی قرار دارند و بقیه همسایگان زمینی ایران به لحاظ منابع آبی وضعیت مناسب‌‌تری دارند.

شکرخدایی بیان کرد: با توجه به مشترک بودن بخشی از منابع آب ایران با کشورهای همسایه درحوضه‌‌های آبریز مشترک، اهمیت دیپلماسی آب در سیاست خارجی ایران در قبال کشورهای همسایه و با توجه به مرزهای طولانی ایران با همسایگان در حوضه‌‌های آبریز فرامرزی فرات-دجله با عراق و ترکیه، کورا-ارس با ترکیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان، اترک با ترکمنستان، قره‌‌قوم با ترکمنستان و افغانستان، پترگان-خواف با افغانستان، ‌‌هامون هیرمند با افغانستان و پاکستان و‌‌ هامون مشکیل و رابچ-باهوکالت با پاکستان بیش از پیش باید در کانون توجه قرار گیرد. بسیاری از این حوضه‌‌های آبریز با طیف گسترده‌‌ای از مشکلات در زمینه‌‌های اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی مواجه هستند و بعضا نیز در برخی حوضه‌‌های مشترک تعارضات و تنش‌‌هایی بین کشورهای واقع در این حوضه‌‌های آبریز مشاهده می‌شود.