کاهش 50 درصدی صادرات لوله‌های چدنی به اروپا

تقریبا هیچ کس منکر چالش‌‌‌های صنعت برق نیست، اما وضعیت تولیدکنندگان تجهیزات صنعت برق به مراتب سخت‌‌‌تر از نیروگاه‌‌‌داران است چرا که تعطیلی شرکت‌های تجهیزاتی، به‌‌‌رغم بیکاری بخشی از نیروها، تبعات اجتماعی و اقتصادی سنگینی برای دولت ندارد، اما قطعا وقفه در تولید برق هر کدام از نیروگاه‌‌‌ها بخشی از کشور را دچار خاموشی می‌کند و از این رو اگر‌چه هر دو گروه با یک کارفرمای انحصاری مواجه هستند، اما به طور طبیعی دولت در پرداخت مطالبات اولویت را به نیروگاه‌‌‌ها می‌دهد؛ این در حالی است که تجهیزات بخش توزیع و انتقال سال‌هاست دچار فرسودگی هستند و بخشی از ناترازی برق به واسطه هدررفت انرژی در همین بخش اتفاق می‌‌‌افتد. البته مشکلات تولیدکنندگان تجهیزات منحصر به مطالبات نیست بلکه علاوه بر تحریم‌‌‌ها، سیاست‌‌‌های غیر‌کارشناسی رفع تعهد ارزی، طولانی شدن فرآیند تامین ارز برای واردات مواد اولیه و محدودیت‌های تامین برق در تابستان شرایط را برای صادرات بسیار پیچیده کرده است.

در همین خصوص مدیرعامل شرکت «هامون نایزه» معتقد است: در چند سال اخیر، سالانه۵۰ تا ۶۰ روز با این مساله روبه‌رو بودیم، اما در بازار داخلی به دلیل اینکه همه در یک فضای یکسان قرار داشتیم، تاخیر در تحویل محصولات تقریبا قابل پذیرش بود، اما در بازارهای صادراتی این مسائل برایشان اهمیت ندارد چون می‌توانند لوله‌‌‌ها را از کشورهای دیگر دریافت کنند؛ بنابراین در دو سال گذشته با این مشکل، امکان دریافت سفارش از بخش‌‌‌هایی از اروپا امکان‌‌‌پذیر نبود و حجم صادرات به اروپا ۵۰‌درصد کاهش یافت؛ حتی بازارهای حوزه خلیج‌‌‌فارس هم به دلیل بد‌قولی دچار چنین وضعیتی شدند و با توجه به اینکه تابستان امسال هم چنین محدودیت‌هایی در بخش برق وجود دارد، نمی‌توانیم برای تحویل محصول در زمان‌‌‌های مورد نظر تعهد بدهیم.

به گفته مجید تکیان حدود چهار سال پیش حجم تسهیلات بانکی ما حدود ۷۰‌درصد میزان فروش سالانه شرکت بود، اما امروز با تغییر سیاست‌‌‌های بانک‌ها این تسهیلات به حدود ۲۵درصد رسیده است؛ بنابراین تامین نقدینگی و کمکی که بانک به بخش تولید داشتند، امروزه به شدت کاهش یافته و از طرفی شرکت‌های دولتی که از ما خرید می‌کنند، برای پرداخت‌‌‌ها دچار مشکل هستند؛ نکته حائز اهمیت اینکه به بانک‌ها گفته شده که برای پرداخت تسهیلات حق دریافت سپرده ندارید و به همین خاطر بانک‌ها عنوان می‌کنند که ما بر اساس ضریبی از میانگین موجودی حساب شرکت‌ها، تسهیلات پرداخت می‌‌‌کنیم و این در حالی است که در شرایط تورمی، تولیدکننده باید همواره سعی در خرید مواد اولیه داشته باشد و قطعا امکان اینکه پول را در بانک‌ها نگه دارند، بسیار ضعیف است.

متن پیش رو ما‌حصل گفت‌‌‌وگوی «دنیای‌اقتصاد» با مجید تکیان، مدیرعامل شرکت «هامون نایزه» در خصوص چالش‌‌‌های تولیدکنندگان تجهیزات صنعت برق و آب همچون موانع صادرات، تامین ارز، تسهیلات بانکی، محدودیت‌های انرژی و... است که در ادامه می‌‌‌آید.

برخی شرکت‌های صنعت برق برای تامین ارز واردات مواد اولیه و همچنین رفع تعهد ارزی صادرات با مشکل مواجه هستند. مجموعه‌‌‌هایی مانند شما چگونه با این مشکل برخورد می‌کنند؟

ما موظفیم حداقل 60‌درصد ارز حاصل از صادرات را برگردانیم؛ در غیر‌این صورت از معافیت‌‌‌های مالیاتی صادرات محروم می‌‌‌شویم و با محدودیت کارت بازرگانی روبه‌‌‌رو خواهیم بود. در واقع باید از طریق برگشت کالا به کشور رفع تعهد ارزی انجام شود یا اینکه ارز حاصل از صادرات را در سامانه مبادلات ارزی واگذار کنیم و مشکل از جایی آغاز می‌شود که در سامانه مذکور ارز به نرخ حدود 42‌هزار تومان خریداری می‌شود در حالی که نرخ در بازار آزاد بیش از 60‌هزار تومان است و اتفاقا تمام هزینه‌‌‌های ما با ارز آزاد انجام می‌شود. این اتفاق در حالی می‌‌‌افتد که امروز با توجه به فقدان ارتباط بانکی کشور ما با کشورهای دیگر، دچار مشکل هستیم و زمانی که به کشوری مانند عراق صادرات می‌‌‌کنیم، مجبوریم برخلاف صادر‌کنندگان سایر کشورها از طریق صرافی‌‌‌ها پول را جابه‌جا کنیم که همین امر باعث اختلاف نرخ 20درصدی ارز برای مشتریان ما می‌شود؛ در چنین شرایطی برای اینکه در بازار عراق بمانیم، مجبوریم تخفیف 20 درصدی نسبت به قیمت اصلی خودمان اعمال کنیم و این اتفاق در حالی می‌‌‌افتد که کشورهایی مانند عربستان به صادر‌کنندگان 10‌درصد سوبسید می‌دهند؛ بنابراین از یک طرف اختلاف نرخ 35 درصدی را در داخل کشور با قوانین داخلی شاهدیم و از سوی دیگر در عرصه صادرات با توجه به تحریم‌‌‌ها مجبور به فروش با حداقل قیمت هستیم؛ نکته حائز اهمیت اینکه در صنعت ما هزینه‌‌‌های تولید 90‌درصد است و سود ما به کمتر از 10‌درصد می‌رسد در حالی که در صنایع معدودی مانند پتروشیمی ‌‌‌هزینه‌‌‌های تولید به کلی متفاوت است؛ بنابراین نباید ما را با این صنایع مقایسه کنند. اگر‌چه دی ماه سال گذشته رئیس کل بانک مرکزی عنوان کرد که به دنبال راهکاری هستیم که صادر‌کنندگان به عراق و افغانستان رفع تعهد ریالی داشته باشند، اما با وجود پیگیری مکرر از طریق سازمان توسعه تجارت، پاسخ روشنی تاکنون دریافت نکرده‌‌‌ایم، اما امیدواریم با اجرای این راهکار، شرکت‌هایی مانند ما بتوانند با صادرات به حیات خود ادامه دهند.

در بخش تضامین صادراتی با چه مشکلاتی مواجه هستید و در این خصوص دولت و وزارت نیرو چه حمایت‌‌‌هایی از صادرکنندگان تجهیزات صنعت برق دارند؟

تقریبا می‌توان گفت از زمانی که ما لوله‌‌‌های چدنی صنعت آب و پایه‌‌‌های چدنی صنعت برق را صادر کرده‌ایم، خبری از حمایت‌‌‌های وزارت نیرو، وزارت صمت، بانک مرکزی و... نبوده و واقعیت این است که به دلیل قطع ارتباط با شبکه بانکی حتی صندوق ضمانت صادرات که هدف اصلی ایجاد آن حمایت از صادر‌کنندگان است، نمی‌تواند کار خاصی انجام دهد و چنانچه ما در مناقصه اروپایی وارد شویم و برای دریافت پیش‌پرداخت نیازمند ضمانت‌نامه باشیم، این امکان وجود ندارد و تنها حمایت این صندوق، صادر کردن ضمانت‌نامه برای بانک‌های داخلی جهت استفاده صنایع از تسهیلات ریالی است که بانک‌ها به عنوان ضمانت‌نامه نوع اول می‌‌‌پذیرند و نیازی به وثیقه‌‌‌هایی نظیر املاک نیست.

در سال‌های اخیر به شدت از بخش زیرساخت‌‌‌های صنعت برق غافل بوده‌‌‌ایم و این در حالی است که شرکت‌هایی مانند شما پایه‌‌‌های چدنی را به کشورهای دیگر برای حفظ زیرساخت‌‌‌های صنعت برق صادر می‌‌‌کنید. علت این بی‌توجهی چیست؟

پایه‌‌‌های چدنی مخروطی برای استفاده در شبکه توزیع اعم از فشار ضعیف و متوسط از آرزوهای دیرینه معاونان و مدیران صنعت برق بود و حتی کارشناسان تاثیرات این تجهیزات را در کشورهایی مانند چین بررسی کرده بودند. نهایتا ما در سال 96 بدون هیچ‌گونه حمایت دولتی با سرمایه‌گذاری خودمان این محصولات را برای صنعت برق و آب تولید و عرضه کردیم، اما در ابتدا اعتماد لازم به این محصول برخلاف لوله‌‌‌های چدنی بخش آب وجود نداشت و بعد از اینکه ما دستورالعمل لازم را تهیه کردیم، پژوهشگاه وزارت نیرو تاییدیه این محصولات را صادر کرد، اما زمانی که بحث قیمت پیش آمد، ما به مشکل خوردیم چرا که انتظار داشتند پایه‌‌‌های چدنی را هم‌قیمت با پایه‌‌‌های سیمانی عرضه کنیم و ریشه این نوع دیدگاه، ندیدن تمامی ‌‌‌موارد مهم اعم از نگهداری و طول عمر پایه‌‌‌ها بود و از طرفی این نکته که نیازی به استفاده از پایه‌‌‌های چدنی در تمام شبکه نیست، مورد توجه قرار نگرفت؛ در واقع این محصول در خاک‌‌‌های خورنده مانند سیستان و بلوچستان و کرمان و آب و هوای مرطوب همچون شهرهای حاشیه خلیج فارس و دریای خزر باید مورد استفاده قرار بگیرد و قرار نیست برای تمام شبکه از این پایه‌‌‌ها استفاده شود و خوشبختانه به تدریج استان‌‌‌های مختلف از این پایه‌‌‌ها استفاده کردند و امروز پایه‌‌‌های چدنی بعد از 5 سال کوچک‌ترین مشکلی ندارند و در توفان‌‌‌های شدید و همچنین زلزله و سیل، در مدار بوده‌‌‌اند، اما متاسفانه شرایط بازار باعث شده تا با تمام ظرفیت تولید نکنیم و در بسیاری موارد هم دچار توقف‌‌‌های ناشی از محدودیت‌های برق شویم؛ بر این اساس و برای استفاده کامل از ظرفیت شرکت، از وزارت نیرو خواستیم که در ازای تحویل این پایه‌‌‌های چدنی به شرکت‌های توزیع، پولی به ما پرداخت نکند، بلکه ارزش محصولات را در هزینه‌‌‌های برق ما منظور کند هر چند در مقطعی این اتفاق افتاد و تهاتر هزینه برق مصرفی ما در برابر محصول آغاز شد اما بعد از مدتی متوقف شد. با وجود این با آمدن دکتر رجبی‌مشهدی در توانیر ایشان از این موضوع استقبال کردند و چنانچه این اتفاق محقق شود، یک شبکه پایدار با عمر بالای 50 سال خواهیم داشت.

یکی از چالش‌‌‌های اصلی صنایع و حتی صنعت برق، محدودیت‌های برق در پیک تابستان است. چه مشکلاتی در این زمینه داشته‌‌‌اید؟

در سال‌های اخیر 60 تا 70 روز با این مساله روبه‌رو بودیم، اما در بازار داخلی به دلیل اینکه همه در یک فضای یکسان قرار داشتیم، تاخیر در تحویل محصولات تقریبا قابل پذیرش بود، اما در بازارهای صادراتی این مسائل برایشان اهمیت ندارد چون می‌توانند لوله‌‌‌ها را از کشورهای دیگر دریافت کنند؛ بنابراین در دو سال گذشته با این مشکل، امکان دریافت سفارش از بخش‌‌‌هایی از اروپا نبود و حجم صادرات به اروپا 50‌درصد کاهش یافت؛ حتی بازارهای حوزه خلیج فارس هم به دلیل بد‌قولی دچار چنین وضعیتی شدند و با توجه به اینکه تابستان امسال هم چنین محدودیت‌هایی در بخش برق وجود دارد، نمی‌توانیم برای تحویل محصول در زمان‌‌‌های مورد نظر تعهد بدهیم. البته با پیگیری‌‌‌هایی که انجام دادیم با توجه به اینکه در حوزه آب‌‌‌رسانی به مناطق محروم حضور فعال داریم سال قبل با محدودیت کمتری روبه‌‌‌رو بوده‌‌‌ایم.

احداث نیروگاه توسط خودتان برای جلوگیری از این خسارت‌‌‌ها تا چه میزان امکان‌‌‌پذیر است؟

با توجه به هزینه‌‌‌های بالا، سرمایه‌گذاری در حوزه نیروگاهی برای ما امکان‌‌‌پذیر نیست؛ مضاف بر اینکه بانک‌ها هم حاضر به پرداخت تسهیلات در بخش سرمایه ثابت نیستند و امکان استفاده از سرمایه در گردش برای نیروگاه‌‌‌سازی وجود ندارد.

تا چه اندازه استفاده از تسهیلات بانکی را برای تولید به صرفه می‌‌‌دانید؟

بانک‌ها در گذشته چند شاخص برای ارائه تسهیلات داشتند؛ یکی از شاخص‌‌‌ها این بود که شرکت‌های تولیدی تا 70‌درصد فروش سال قبل مشمول دریافت تسهیلات می‌‌‌شدند و به عنوان مثال ما اگر حدود 3هزار میلیارد تومان فروش داشتیم، می‌توانستیم 2‌هزار میلیارد تومان تسهیلات بگیریم؛ بنابراین حدود چهار سال پیش حجم تسهیلات بانکی ما حدود 70‌درصد میزان فروش سالانه شرکت بود، اما امروز با تغییر سیاست‌‌‌های بانک‌ها این تسهیلات به 25‌درصد رسیده است؛ بنابراین تامین نقدینگی و کمکی که بانک به بخش تولید داشتند، امروزه وجود ندارد و از طرفی شرکت‌های دولتی که از ما خرید می‌کنند، برای پرداخت‌‌‌ها دچار مشکل هستند؛ نکته حائز اهمیت اینکه به بانک‌ها گفته شده که برای پرداخت تسهیلات حق دریافت سپرده ندارید و به همین خاطر بانک‌ها عنوان می‌کنند که ما بر اساس ضریبی از میانگین موجودی حساب شرکت‌ها، تسهیلات پرداخت می‌‌‌کنیم و این در حالی است که در شرایط تورمی، تولیدکننده باید همواره سعی در خرید مواد اولیه داشته باشد و قطعا امکان اینکه پول را در بانک‌ها نگه دارند، بسیار ضعیف است؛ بنابراین خواسته بانک ضد تولید است و اگر بررسی کنید معلوم می‌شود که ‌درصد تسهیلات سال به سال به طور محسوسی کاهش یافته است.

اخیرا شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات صنعت برق به کمبود منابع انسانی در تمام بخش‌‌‌ها اشاره می‌کنند. شما با این مشکل مواجه هستید؟

نیروهای متخصص کمتر علاقه‌‌‌ای برای حضور در شهرستان‌‌‌ها نشان می‌دهند و از طرفی رقابت برخی شرکت‌ها باعث شده تا نیروهای متخصص و حتی بخش کارگری به دنبال اشتغال در شرکت‌ها و حتی کشورهای دیگر باشند؛ ضمن اینکه تورم بسیار جلوتر از حقوق و دستمزد نیروهای شاغل است و با وجود تلاش‌‌‌ها برای جبران آن، برای مدیران شرکت‌ها چالش‌آفرین است.

با وجود مشکلاتی که اشاره کردید آیا شرکت «هامون نایزه» برنامه‌‌‌ای برای توسعه فعالیت‌‌‌های شرکت دارد؟

تولیدات ما اعم از پایه‌‌‌ها و لوله‌‌‌ها محصولات زیرساختی به شمار می‌‌‌روند و اگر بتوانیم مشکلات را مدیریت کنیم می‌توانیم روند رو به رشدی داشته باشیم؛ کما اینکه با تمام این مشکلات توانسته‌ایم روند پیشرفت شرکت را حفظ کنیم و در توسعه بازارها هر سال نسبت به سال گذشته موفق‌‌‌تر عمل کنیم؛ در دو سال گذشته سرمایه‌گذاری‌‌‌هایی برای توسعه پایه‌‌‌های چدنی و همچنین تولید لوله‌‌‌هایی با قطر 1200 میلی متر انجام شده است و در دو سال گذشته هم با یک اقدام کم‌سابقه توانستیم پساب دریافتی از شرکت آب و فاضلاب کاشان را با یک روش جدید بازچرخانی کنیم تا صنایع اطراف کارخانه خودمان از آن استفاده کنند؛ همچنین اقدام مهم دیگر ما ایجاد پکیج‌‌‌های تصفیه است که در کانتینرهای 40 فوت روی تریلی نصب می‌‌‌شوند و در جنوب کشور و همچنین زمان بحران قادرند آب آلوده را به‌‌‌ویژه در زمان سیل تصفیه کنند؛ علاوه بر این محصول دیگر ما که در خاورمیانه نمونه آن وجود ندارد، تولید توپ‌‌‌های هوشمند برای شناسایی نشتی شبکه‌‌‌های در حال بهره‌‌‌برداری آب است که نمونه اول آن در یکی از تونل‌‌‌های آب اصفهان تست شد و گزارش‌‌‌ها را ارائه کردیم؛ بنابراین این محصول می‌تواند بهره‌‌‌وری را در بخش آب برای صنایع و مردم به همراه داشته باشد. بر این اساس امروز بیشتر از اینکه بخواهیم برای ارتقای تکنولوژی سرمایه‌گذاری کنیم، تمرکز ما بر توسعه بازار‌‌‌ها در بخش داخلی و صادراتی است و مقرر شده برای ورود به بازارهای جدید در نمایشگاه‌‌‌های مختلف از جمله نمایشگاه IFAT آلمان برای معرفی محصولات شرکت حضور پیدا کنیم.