پیش‏‏‌شرط‏‏‌های توسعه صادرات شیرینی و شکلات بررسی می‌شود

ظرفیت‏‏‌های مغفول شکلات

دو شنبه 1404/02/01 15:37 دسته بندی: اخبار صنایع غذایی کد خبر: 30934

بنا بر اظهارات فعالان صنعت شیرینی و شکلات، در حال حاضر علت اصلی کاهش صادرات در این صنعت، تحریم‌‌‌ها علیه ایران است که آن را با مشکلاتی از جمله تامین مواد اولیه، نوسانات نرخ ارز، تامین کالاهای اساسی همچون شکر، روغن، آرد، سوخت و انرژی و همچنین نقل و انتقالات ارزی روبه‌‌‌رو کرده است.

لزوم حذف محدودیت‌ها برای تسهیل صادرات

در همین رابطه سید‌یوسف قاضی‌عسگر، رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی صنایع بیسکویت، شیرینی و شکلات بر ضرورت رفع محدودیت‌های موجود در فضای صادراتی تاکید کرد و گفت: باید به صادرکنندگان اجازه داده شود تا بدون محدودیت‌های پیچیده و موانع، صادرات خود را به‌‌‌صورت آزادانه انجام دهند. این امر می‌تواند به افزایش انگیزه‌‌‌ها و توسعه صادرات کمک کند. وی با انتقاد از سیاست‌‌‌های مربوط به تعهدات ارزی بیان کرد: بانک مرکزی اعلام کرده بود که صادرکنندگان می‌توانند با واردات شمش‌‌‌های طلا تعهدات خود را رفع کنند، اما این فرآیند در عمل با موانع متعددی مواجه شد که موجب ناامیدی در بین صادرکنندگان شده است. این فعال بخش خصوصی خواستار آن شد که ارز حاصل از صادرات به‌‌‌عنوان سهمیه ارزی محاسبه نشود و مواد اولیه نیز بدون محدودیت در دسترس صادرکنندگان قرار گیرد و گفت: چنین تغییراتی می‌تواند باعث افزایش تولید و صادرات شود و صنعت را به سمت رشد و توسعه سوق دهد.

قاضی عسگر در ادامه گفت: تامین مواد اولیه، تخصیص ارز برای واردات مواد اولیه و واردات ماشین‌‌‌آلات و واردات تکنولوژی‌‌‌های نوین و در حوزه صادرات نیز رفع تعهدات ارزی از چالش‌‌‌های صنعت شیرینی و شکلات است که دولتمردان با رفع این مشکلات می‌توانند شرایط بهتری برای صادرات فراهم کنند. وی با اشاره به پتانسیل بالای صادرات در حوزه شیرینی و شکلات خاطرنشان کرد: تعامل منطقی با مسوولان و تصمیم‌‌‌سازان، به رشد و شکوفایی صنعت کمک می‌کند.

ضرورت بازنگری در قوانین صنایع غذایی

قاضی‌عسگر بر لزوم به‌‌‌روزرسانی قوانین و کاهش پیچیدگی‌‌‌های بوروکراتیک در صنعت تاکید کرد و خواستار الگوبرداری از کشورهای موفقی همچون امارات برای ساده‌‌‌سازی فرآیند تولید شد. وی خواستار تغییراتی در حوزه قوانین صنایع غذایی برای هماهنگی با استانداردهای بین‌المللی شد و بیان کرد: بخش خصوصی نمی‌تواند مانند یک دهه پیش مدیریت شود و نیاز به تحول دارد. به طور نمونه در ایران درج آدرس فیزیکی کارخانه‌‌‌ها روی بسته‌‌‌بندی کالاها در حالی الزامی ‌‌‌است که در سطح بین‌المللی، تولیدکنندگان تنها به درج آدرس اینترنتی اکتفا می‌کنند. بنابراین قوانین سخت‌‌‌گیرانه داخلی منجر به خود‌تحریمی ‌‌‌شده است.

قاضی‌عسگر به تجربه کشورهایی همچون امارات اشاره کرد و گفت: با نگاهی به این کشورها مشاهده می‌‌‌کنیم که فرآیند تولید با کمترین مراحل و در کوتاه‌‌‌ترین زمان ممکن انجام می‌گیرد. این نشان‌‌‌دهنده کارآیی بالا و استفاده از مدل‌‌‌های ساده‌‌‌سازی‌شده در تولید است که می‌تواند الهام‌‌‌بخش صنعت داخلی باشد. وی از وجود موانع متعدد و پیچیدگی‌‌‌های اضافی در فرآیند تولید ایران انتقاد کرد و گفت: این مسائل نیازمند اصلاحات جدی هستند تا بتوانند به بهبود رقابت‌‌‌پذیری و افزایش کارآیی تولیدکنندگان داخلی کمک کنند. ایجاد تغییرات ساختاری برای تسهیل و بهبود فرآیندهای تولید الزامی ‌‌‌است.

کاهش ۸۰ درصدی تولید و صادرات

همچنین حسن گرجی، عضو هیات‌مدیره انجمن صنفی صنایع بیسکویت، شیرینی و شکلات، از کاهش ۸۰ درصدی تولید و صادرات در این صنعت طی ۵ سال اخیر خبر داد و گفت: از سال ۱۳۹۸ تاکنون، صنعت بیسکویت، شیرینی و شکلات شاهد کاهش ۸۰ درصدی در تولید و صادرات بوده است که این آمار نگران‌‌‌کننده نشان‌‌‌دهنده مشکلات جدی در بخش تولیدی کشور است. گرجی تاکید کرد: با وجود زیرساخت‌‌‌های پیشرفته و ظرفیت تولید ۲‌هزار و ۵۰۰ تن در این صنعت، عدم‌دسترسی مناسب و به‌‌‌موقع به مواد اولیه از عوامل اصلی محدودیت تولید و صادرات است. فرآیندهای رفع تعهد گمرکی که از گذشته وجود داشته، اکنون با مشکلات جدی مواجه شده و نیاز به بازبینی دارد. وی با اشاره به ضرورت تدوین راهبردهای کوتاه‌‌‌مدت، میان‌‌‌مدت و بلندمدت با دید اجرایی گفت: تصمیم‌‌‌ها باید با نتایج سریع همراه باشند. یکی از مزیت‌‌‌های اصلی صنعت شیرینی و شکلات در ایران، قیمت رقابتی محصولات است که باید با حمایت‌‌‌های صادراتی حفظ شود.

گرجی همچنین به مشکلات واردات اشاره کرد و گفت: وقتی اجازه واردات مواد اولیه داده نمی‌شود و محدودیت ایجاد می‌شود، چگونه می‌توان انتظار جهش تولید داشت؟ نهادهای بازرسی، گاهی تصمیمات عجیبی می‌‌‌گیرند مانند قرار دادن پودر کاکائو در ردیف کالاهای آسیب‌‌‌رسان. گرجی با تاکید بر لزوم تجدیدنظر در تصمیمات اقتصادی و نظارتی، خواستار حذف موانع و تسهیل شرایط برای رشد و توسعه اقتصادی شد و افزود: مشکلات متعدد اقتصادی و نظارتی مانع از تحقق اهداف تولیدی کشور شده است. این فعال صنعت شیرینی و شکلات بر لزوم حمایت‌‌‌های درست وزارت صمت و گمرک برای بهره‌‌‌برداری از ظرفیت‌‌‌های تولیدی و حل چالش‌‌‌های تامین مواد اولیه تاکید کرد و گفت: تاخیر در تصمیم‌گیری‌‌‌ها باعث افزایش هزینه‌‌‌های تولید و از دست رفتن مزیت‌‌‌های رقابتی در بازارهای جهانی شده است. گرجی به افزایش شدید قیمت مواد اولیه مانند کاکائو و روغن CBS اشاره کرد و گفت: اگر حمایت‌‌‌های لازم در زمان مناسب صورت می‌‌‌گرفت، می‌توانستند مواد اولیه را با قیمت‌های بسیار پایین‌‌‌تر خریداری کنند.

افزایش قیمت کاکائو و روغن CBS نتیجه از دست رفتن زمان است که منجر به افزایش هزینه‌‌‌های تولید شده است. عضو هیات‌مدیره فدراسیون صنایع غذایی کشور با انتقاد از تصمیمات نظارتی و محدودیت‌های واردات، بر اهمیت نقش بخش خصوصی در اقتصاد کشور تاکید کرد و گفت: نباید قدرت بخش خصوصی، که ۹۸‌درصد اقتصاد کشور را در اختیار دارد، نادیده گرفته شود. جمشید مغازه‌‌‌ای، دبیر سابق انجمن شیرینی و شکلات ایران نیز گفت: بین سال‌های ۹۵ و ۹۶ صادرات این صنعت حدود یک میلیارد دلار بود که بررسی بازار کشورهای منطقه نشان می‌‌‌داد ظرفیت صادرات تا ۲ میلیارد دلار را داریم، به شرط اینکه بسترهای آن فراهم شود.

مغازه‌‌‌ای با یادآوری اینکه همچنان محصولات شیرینی و شکلات ایران به کشورهای اروپای شرقی صادر می‌شود، افزود: امکان صادرات ۱.۵ میلیارد دلار در سال فقط برای بازارهای منطقه وجود دارد، ولی برای این منظور باید به جز بسترسازی مناسب، کاهش نوسانات ارزی و رفع مشکلات بازگشت ارز حاصل از صادرات نیز در دستور کار دولت قرار بگیرد.وی در خصوص ظرفیت تولید صنعت شیرینی و شکلات بیان کرد: در حال حاضر ظرفیت تولید صنعت شیرینی و شکلات ایران سه میلیون و ۴۰۰‌هزار تن در سال است، اما بخش عمده این ظرفیت خالی است و فقط با ۲ میلیون تن ظرفیت خود فعالیت می‌کند. این فعال صنعت شیرینی و شکلات گفت: تامین مواد اولیه همچون شکر، گندم، روغن و حمل‌ونقل از جمله چالش‌‌‌های این صنعت است. مغازه‌ای ضمن انتقاد از عرضه و قیمت کالاهای اساسی گفت: اکنون با بحران افزایش و نوسان قیمت‌ها روبه‌‌‌رو هستیم که این مساله روی قیمت نهایی محصولات این صنعت اثرگذار است.

چشم‌‌‌انداز روشن صنعت در گرو حمایت دولت

دبیر سابق انجمن صنفی شیرینی و شکلات ایران اظهار کرد: با توجه به اینکه این صنعت از پتانسیل بالایی برخوردار است و ظرفیت اشتغال مستقیم و غیرمستقیم زیادی دارد، در صورت حمایت دولت از صنعت و مهیا بودن بستر‌‌‌های مناسب، تامین مواد اولیه و تامین سرمایه در گردش توسط بانک‌ها، آینده خوبی برای این صنعت وجود دارد.

رونق قاچاق بیسکویت، آدامس و شکلات

مغازه‌‌‌ای یکی دیگر از مشکلات این صنعت را قاچاق بیسکویت، آدامس و شکلات دانست و گفت: در حال حاضر بیش از ۴۰‌درصد بازار داخلی ایران را کالاهای قاچاق از جمله آدامس و بیسکویت دربر گرفته است. آدامس محصولی کم‌حجم و پربهاست که روزانه در ایران ۲۰ میلیارد تومان گردش مالی دارد. وی افزود: با پیگیری از طریق ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز توانسته‌‌‌ایم جلوی بخشی از قاچاق این کالاها به داخل کشور را بگیریم که اکنون کاهش یافته است. اما در حال حاضر بخشی از مواد اولیه همچون کره، کاکائو، پودر کاکائو و اسیدهای خوراکی وارد کشور می‌شود.

احسان بایرامی، دیگر عضو هیات‌ مدیره انجمن صنفی صنایع بیسکویت، شیرینی و شکلات نیز با انتقاد از رویکرد بانک توسعه صادرات گفت: فرآیندهای پیچیده و قوانین سختگیرانه آن بانک را از فلسفه اصلی خود، که تامین و تضمین نقدینگی در صادرات است، دور کرده است. قبلا این حمایت‌‌‌ها با ارائه برگه سبز به‌‌‌شکل موثری انجام می‌‌‌شد، اما اکنون این روش‌ها کارآیی لازم را ندارند. وی گفت: هزینه‌‌‌های بالای حمل‌ونقل، به‌‌‌ویژه در بخش کشتیرانی، مانعی دیگر برای صادرات است. در بازارهای آفریقایی، هزینه حمل با کشتی تقریبا با قیمت کالای صنعت شیرینی و شکلات برابری می‌کند، که این موضوع به واگذاری بازار رقابتی به کشورهایی مانند ترکیه منجر می‌شود. بایرامی‌‌‌ تصریح کرد: تعیین سقف برای واردات مواد اولیه به کمبود این مواد و محدودیت در تولید و صادرات منجر می‌شود.

در صنعت شیرینی و شکلات که صنف محدودی از صادرکنندگان را شامل می‌شود، این محدودیت‌ها تاثیرات جدی بر توانایی جهش صادراتی دارند. وی اظهار کرد: در سال‌های اخیر، حمایت‌‌‌ها و مشوق‌‌‌های صادراتی جای خود را به محدودیت‌ها داده‌‌‌اند، و این تصور را به وجود آورده که تمایلی به افزایش صادرات وجود ندارد. این وضعیت یکی از موانع جدی رشد صادراتی در این صنعت است. بایرامی ‌‌‌بر لزوم توجه به برند ملی در ادبیات صادراتی تاکید کرد و گفت: در سطح بین‌المللی به برند کشوری و دیدگاه کلی صنعت توجه می‌شود. ایجاد یک رویکرد فراگیر و ملی برای افزایش رقابت‌‌‌پذیری در بازارهای جهانی دارای اهمیت است.

نبود ارگان صادراتی تصاحب بازارهای جهانی

همچنین حمیدرضا قدری، فعال صنعت غذایی درباره چالش بزرگ صادرات در صنعت شیرینی و شکلات گفت: نبود تشکل یا ارگان خاص برای تصاحب بازارهای صادراتی از مشکلات صنعتگران است. وی با بیان اینکه شرایط ناپایدار اقتصادی از چالش‌‌‌های داخلی تولیدکنندگان است، افزود: در ایران هر شرکت به صورت جداگانه برای صادرات اقدام می‌کند، در صورتی که وجود ارگانی با حمایت دولت یا اقدام برای صادرات از طریق تشکل‌ها، محصولات ایرانی را در بازارهای خارجی به جایگاه اصلی خود می‌‌‌رساند.

رفع تعهد ارزی مشکل بزرگ صادرکنندگان

نسرین سجادیه، فعال صنعت غذا نیز درخصوص چالش‌‌‌های موجود در صنعت شیرینی و شکلات اظهار کرد: مشکلات متعددی برای تولیدکننده ازجمله رفع تعهد ارزی و زمان کم در نظر گرفته شده برای انجام آن، تغییر و نوسان قیمت مواد اولیه و کمبود انرژی و قطعی برق در چند وقت اخیر وجود دارد. وی با بیان اینکه این مشکلات باعث می‌شود که نتوان پیش‌بینی مناسبی برای آینده و اهداف سال‌های آتی انجام داد، تصریح کرد: نوسانات نرخ دلار سبب ضربه به بخش تولید می‌شود. سجادیه با درخواست از مسوولان در راستای حل این مشکلات بیان کرد: انتظار می‌رود مسوولان مربوطه فرآیند تولید را برای تولیدکننده تسهیل کنند و مشوق‌‌‌های صادراتی را بهبود ببخشند.