پیشبینی محمود سریعالقلم از سه سناریو روابط ایران و آمریکا
شنبه 1404/09/15 12:42 دسته بندی: اخبار صنعت و معدن کد خبر: 65456به گزارش خبرنگار گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ رویداد جامع معدن و صنایع معدنی از صبح امروز دوشنبه ۲۷ مرداد به همت گروه رسانهای «دنیای اقتصاد» در مرکز همایشهای برج میلاد آغاز به کار کرد.
سید محمد اتابک وزیر صنعت، معدن، تجارت و شینا انصاری معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از سخنرانان این همایش هستند.
بررسی چالشهای اصلی بخش معدن از جمله ناترازیها، زیرساختهای حمل و نقل، توسعه اکتشافات و معدنکاری دیجیتال در کنار ارائه راهکارهای عملی توسعه پایدار، در این همایش چهار روزه مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.
در این خبر که مرتب به روز رسانی میشود، تاکنون علیرضا بختیاری مدیر گروه رسانه ای دنیای اقتصاد، مسعود نیلی اقتصاددان، محمود سریع القلم استاد روابط بین الملل، سیدمحمد اتابک وزیر صمت و شینا انصاری رییس سازمان حفاظت محیط زیست به سخنرانی پرداخته اند.
وزیر صمت: ناترازی ابرچالشی جدی برای بخش صنعت است
سیدمحمد اتابک، وزیر صنعت، معدن و تجارت در پیامی ویدئویی به این همایش گفت: «از برگزارکنندگان همایش صنایع معدنی و معادن کشور قدردانی میکنم. این همایش سالهاست که توسط روزنامه دنیای اقتصاد برگزار میشود و هر بار بر غنای آن افزوده شده است. این رویداد تأثیرات ارزشمندی بر پیشرفت صنایع داشته و شایسته است از روزنامه دنیای اقتصاد تشکر کنم.»
وی افزود: «امیدوارم همایش جامع معدن و صنایع معدنی که امسال با ابتکاری نو و با تمرکز بر تولید و بازار برگزار میشود، برکات ماندگاری برای این صنایع به همراه داشته باشد. انتظار ما از چنین نشستهایی که در سطح و تراز جهانی برگزار میشود، این است که پاسخهای مناسبی برای چالشهای کنونی صنعت از متخصصان حاضر در این همایش دریافت کنیم.»
اتابک خاطرنشان کرد: «امروز با چالشهایی مواجه هستیم که طی سالهای متمادی شکل گرفته و به ابرچالشهایی تبدیل شدهاند. ناترازی انرژی یکی از این ابرچالشهاست که صنعت را با مشکلات جدی مواجه کرده است. پس باید به این سوال پاسخ داد که چگونه میتوانیم نوآوری و ارتقای بهرهوری را در این صنعت حفظ کنیم؟ همچنین، حفظ محیط زیست چالشی بزرگ است؛ چگونه میتوانیم منافع نسلهای آینده را تضمین کرده و محیط زیستی سالم برای آنها به ارمغان بیاوریم؟»
وزیر صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: «ما با چالشهای متعددی روبرو هستیم. در نشستهایی مانند این همایش، میتوانیم از عقل جمعی، تخصص و تجربه متخصصان حاضر بهره ببریم تا راهکارهایی برای راهبری و حکمرانی صنعت و رفع چالشهای بزرگی که امروز این حوزه را تحت تأثیر قرار داده، استخراج کنیم.»
وی در پایان تأکید کرد: «از همه متخصصان، اندیشمندان و شرکتکنندگان تشکر میکنم و درخواست دارم موضوعاتی که بهاختصار به آنها اشاره کردم، در این همایش مورد بحث قرار گیرد. امیدوارم با بهرهگیری از عقل جمعی و گفتوگوهای تخصصی، راهکارهایی برای این چالشها ارائه شود.»
معاون رییس جمهور: بسیاری از معادن متروکه، باعث انتشار آلودگی به محیط زیست پیرامونی میشوند
شینا انصاری، معاون رئیسجمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، در همایش جامع معدنی اظهار داشت: «امیدواریم این رویداد بتواند به حرکت صنایع معدنی در راستای توسعه پایدار کمک کند. یکی از مهمترین مسائل ما در حوزه محیط زیست، به دلیل سالها بیتوجهی به توسعه پایدار، مواجهه با چالشهایی مانند آلایندهها، از بین رفتن تنوع زیستی، محدودیت منابع آب و ناترازی انرژی است.»
وی افزود: «توجه صنایع معدنی به توسعه پایدار و قرار دادن محیط زیست در متن مسائل توسعهای بهعنوان یک اصل محوری، میتواند به بهرهمندی از کیفیت بهتر محیط زیست کمک کند. بهرغم همه بیتوجهیها، همچنان از تنوع زیستی غنی در کشور برخوردار هستیم. یکسوم این گونهها در جهان انحصاری هستند و شامل ۲ هزار گونه مهرهدار و ۳۵ هزار گونه بیمهره میشوند که هر یک به کیفیت محیط زیست کمک میکنند.»
انصاری خاطرنشان کرد: «در ایران، گونههای حیات وحش غنی و کریدورهای اثرگذار حیات وحش در محدوده فعالیتهای معدنی قرار دارند. بیش از ۶۴۰ معدن فعال در داخل مناطق حفاظتشده واقع شدهاند. موضوع این است که باید به الزامات محیط زیستی توجه کنیم. فعالیتهای معدنی در دهههای گذشته بیش از ۴۰ میلیارد تن سنگ باطله به عرصههای طبیعی کشور وارد کردهاند.»
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: «در حالی که ضرورت دارد در کنار فعالیتهای معدنی به موضوع احیا و بازسازی توجه کنیم، متأسفانه بسیاری از معادن متروکه، بهویژه معادن فلزی، باعث انتشار آلودگی به محیط زیست پیرامونی میشوند. باید مرزی بین بهرهکشی از طبیعت و بهرهبرداری پایدار قائل شویم.»
او تأکید کرد: «وضعیت جوامع بومی و محلی و حقوق آنها در فعالیتهای معدنی باید مورد توجه قرار گیرد. نباید اجازه دهیم برای بازیافت یا فرآوری مواد معدنی، محیط زیست کشور مورد استفاده ناپایدار قرار گیرد. در حال حاضر، از ۱۰ طرحی که سازمان حفاظت محیط زیست دریافت میکند، ۷ مورد با طرحهای معدنی مرتبط است.»
انصاری در پایان خاطرنشان کرد: «بسیار حائز اهمیت است که پروژههای معدنی به استانداردهای محیط زیستی توجه کنند. استفاده از رویکردهای بهروز و فناوریهای نوین برای اکتشاف باید در دستور کار قرار گیرد تا کمترین آسیب به محیط زیست وارد شود.»
سریعالقلم: پوتین به ترامپ گفت اوکراین کوچکتر از آن است که وقتمان را صرف صحبت درباره آن کنیم
محمود سریعالقلم، استاد روابط بینالملل در همایش جامع رویداد معدنی با بررسی روندهای کلان بینالمللی گفت: مسیر تحریم علیه ایران زمانی عوض میشود که ایران نگاه خود به اسرائیل را عوض کند.
وی معتقد است که مبنای قدرت در شرایط فعلی هوش مصنوعی، دیتاسنتر، فلزات نادر و توان تولید تراشه است.
این استاد روابط بین الملل می گوید: ۶۱درصد سرمایهگذاری در هوش مصنوعی جهان در آمریکا، ۱۷ درصد در چین و ۶ درصد در اروپا اتفاق افتاده است.
به گفته سریع القلم، همچنین تمایل برای خرید طلا به شدت افزایش یافته است و عمده خریداران طلا در جهان، ژاپن امریکا چین روسیه ترکیه و آلمان است. این موضوع درهم تنیدگی اقتصاد، بازارها و سیاست رو در جهان نشان میدهد.
وی افزود: جهان در یک دهه آینده فقیرتر، فاصله طبقاتی بیشتر و آلودگی محیط زیست عمیقتر خواهد بود. بودجه نظامی کشورها افزایش خواهد یافت و بودجه نظامی امریکا در سال ۲۰۲۴ به بیش از یک تریلیون دلار رسیده است. آمریکا ۲۷درصد انرژی کل جهان را تولید میکند و یکی از مبانی مذاکره پکیجی پوتین و ترامپ در الاسکا انرژی بوده است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: پوتین به ترامپ گفته موضوع اوکراین کوچک تر از ان است که وقتمان را صرف آن و باید به مسائلی مثل انرژی معدن و تکنولوژی صحبت کنیم.
وی افزود: چین در سال ۲۰۲۴ حدود ۵۴۹ میلیارد دلار و امریکا ۱۵۶ میلیارد دلار تراشه خریده است. آمریکا تلاش خواهد کرد قیمت نفت را در کانال ۶۰دلار نگه دارد تا بتواند در نوامبر ۲۰۲۶ به مردم خود بقبولاند وضع اقتصادی این کشور در دو سال اینده بهتر خواهد شد.
وی افزود: همه کشورهای دنیا به استثنای چند کشور، در حال انطباق خود با امریکا هستند.
پیشبینی سریعالقلم از سه سناریو روابط ایران و آمریکا
سریع القلم گفت: در سناریوی اول، اگر توافق هستهای با اروپا و آمریکا حاصل شود، مکانیسم ماشه (اسنپبک) فعال نخواهد شد و خطر جنگ کاهش مییابد؛ ضمن اینکه پولهای مسدودشده بهصورت قطرهچکانی آزاد میشود و قیمت دلار بین ۶۵ تا ۷۰ هزار تومان در نوسان خواهد بود که در این صورت، کسری بودجه اندکی کاهش مییابد، اما شرکتهای انرژی فرصتی برای فعالیت در ایران پیدا نمیکنند.
وی افزود: FATF امضا میشود، هرچند اجرای آن سالها طول خواهد کشید که بر مبنای آن، گشایشهای قطرهای رخ میدهد و نرخ رشد اقتصادی بین ۲ تا ۲.۵ درصد خواهد بود.
البته سریعالقلم این سناریو را بسیار دور از انتظار میداند.
استاد روابط بین الملل گفت: در سناریوی دوم، توافق صورت نمیگیرد، اسنپبک فعال میشود و خطر حمله به ایران بسیار بالا میرود که در این صورت، فشار حداکثری اعمال خواهد شد و منابع مالی محدود میشود.
به اعتقاد وی، در صورت توافق تجاری آمریکا و چین، فروش نفت ایران محدودتر خواهد شد. قیمت دلار روند صعودی پیدا میکند، نرخ تورم بهتدریج افزایش مییابد و اعتراضات مردمی گسترش پیدا خواهد کرد
سناریوی سوم زمانی است که توافق حاصل نمیشود، اما مذاکرات ادامه دارد. اسنپبک فعال نمیشود، اما خطر حمله همچنان وجود دارد. اقتصاد معطل و جامعه بلاتکلیف میماند و اعتراضات افزایش مییابد.
وی ادامه داد: تقاضا برای دلار بالا میرود و تمایل به سرمایهگذاری متوقف میشود. تحریمها بهتدریج افزایش مییابد و در صورت توافق تجاری آمریکا و چین، فروش نفت ایران احتمالاً محدودتر میشود.
سریع القلم گفت: حملات سایبری و اقتصادی اسرائیل به ایران، بهویژه در حوزه رمزارزها، افزایش خواهد یافت.»
این استاد روابط بینالملل در پایان تأکید کرد: «احتمال تحقق سناریوها بین سناریوی دوم و سوم است، مگر اینکه تغییر رویکردی رخ دهد که به سمت سناریوی اول حرکت کنیم.»
مسعود نیلی: اقتصاد ایران هیچگاه با این حجم از بحرانها مواجه نبوده است
مسعود نیلی در ارائهای با عنوان «سایه جنگ، ناترازیها و آینده صنعت/ از گذشته چه آموختیم؟» گفت: «شکی نداریم که کشور ما در شرایط بسیار سختی قرار گرفته که هیچگاه در تاریخ با مشکلاتی به این عمق و تنوع بهصورت همزمان مواجه نبوده است.»
وی افزود: «این روند تدریجی قابل پیشبینی بود. کارشناسان با تهیه گزارشهای مختلف، پیشبینیهای خود را در این رابطه انجام دادهاند و این پیشبینیها قابلیت پیشگیری از این مشکلات را به وجود آورده بود.»
نیلی خاطرنشان کرد: «برخی مسائل امروز اقتصاد ایران، مانند صندوقهای بازنشستگی، از بحران اقتصادی عبور کردهاند. به عبارتی، صندوق بازنشستگی در کشور ما دیگر تمام شده و بهطور کامل در بودجه دولت ادغام شده است. از سوی دیگر در میانه بحران اقتصادی انرژی هستیم و در مرحله هشدار اقتصادی بودجه و نظام بانکی قرار داریم. اینکه چگونه این حجم از مسائل برای ما به وجود آمده، عجیباست.»
او ادامه داد: «بزرگترین عارضه در سیستم تصمیمگیری ایران، که میتوان آن را عامل اصلی تمامی بحرانها و شرایط فعلی دانست، قواعد حاکم بر سیستم تصمیمگیری است. ارزش افزوده بخش صنعت از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۹۰ با رشد ۳۳ برابری، بهطور متوسط ۶ درصد رشد داشته است. اما از سال ۱۳۹۰ افت قابل توجهی رخ داده و از سال ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۳، متوسط رشد صنعت ۲ درصد بوده و نتوانسته خود را بازیابی کند. البته در این ۲ درصد، دو سال ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ حرکتی رو به بالا در صنعت داشتیم، اما دوباره به روال قبلی بازگشت. اگر این دو سال برجام را کنار بگذاریم، رشد صنعت ۰.۶ درصد میشود.»
نیلی تأکید کرد: «اگر بخواهم ۱۰ متغیر مهم اقتصاد را نام ببرم، قطعاً یکی از آنها ارزش افزوده بخش صنعت خواهد بود؛ چون اگر از سال ۱۳۹۰ با همان رشد ۶ درصد پنجاه سال قبل ادامه میدادیم، امروز در سال ۱۴۰۳ یک کشور صنعتی بودیم. حتماً دلیل این اتفاق نتیجه سیاستگذاری صنعتی نبوده، بلکه عوامل بیرونی اثرگذار بودهاند.»
وی افزود: «دومین مسئله، تغییر بزرگ در ترکیب رشته فعالیتهای صنعتی بوده است. رشته فعالیتهایی مانند مواد شیمیایی، فلزات پایه، فرآوردههای نفتی و صنایع نفتی بزرگتر شدهاند و مواردی مانند الکترونیک، تجهیزات حملونقل، تجهیزات برقی، منسوجات، کانیهای غیرفلزی و خودرو کوچکتر شدهاند. بهطور معمول، صنایعی مثل پتروشیمی و فولاد محصولاتی تولید میکنند که بخش دوم از آنها استفاده کند. بنابراین، بخش عمده صنایع بزرگشده صادراتی بودند.»
این اقتصاددان تاکید کرد: «افت بزرگ ارزش افزوده صنعت و توقف تقریبی رشد صنعت به چه دلیل اتفاق افتاده و تا چه اندازه قابل پیشبینی بوده است؟ با وجود تحریمهای ثانویه دهه ۹۰ و بحران کرونا، هیچ دورهای در تاریخ صنعت ایران مانند سالهای ۹۰ تا ۹۲ نبوده است. در سالهای ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰، با وفور درآمدهای نفتی، واردات نسبت به تولید بیش از دو برابر رشد کرده و به معنای آسیبپذیری بیشتر نسبت به کاهش واردات بوده است. در این دوره، در حالی که در سیاست خارجی رویکرد تهاجمی داشتیم، درآمدهای نفتی ۵ برابر و واردات ۳.۲ برابر شد.»
نیلی ادامه داد: «از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲، با نصف شدن درآمدهای نفتی و تحریمها، و تا سال ۱۳۹۹، این درآمدها به یکهفتم کاهش یافت. اگر در دوره وفور درآمدهای نفتی، این درآمدها در یک حساب ذخیره ارزی نگه داشته شده بود و با دنیا تعامل بهتری داشتیم، رشد صنعت بهتر میبود. اما تغییر ساختار رشته فعالیتهای صنعتی نیز حاصل اراده سیاستگذار نبود. بررسی روند زمانی نشان میدهد صنایع بزرگشده در این دوره ۳ برابر شدند، اما صنایع کوچکشده با فراز و نشیبهای بسیار به وضعیت قبلی خود بازگشتند و انگار رشدی نداشتند.»
نیلی در پایان تاکید کرد: «در زمان جنگ، موجودی خالص سرمایه گروه نفت و گاز ۱۹ درصد و در دوره اخیر ۲۴ درصد، بدون تخریب فیزیکی و به دلیل زیاندهی مدل کسبوکار در بخش انرژی کاهش یافت.»
این اقتصاددان افزود: «امروز کشور در اثر تحریمها با کمبود شدید ارز حاصل از صادرات نفت مواجه است و به دلیل رشد بالای مصرف انرژی، با کمبود شدید برق و گاز دستوپنجه نرم میکند.»
وی در پایان خاطر نشان کرد: «همه شواهد حاکی از آن است که صنعت ایران، هم از لحاظ ارزش افزوده و هم اشتغال، در امتداد مسیری که در آن حرکت میکند، تحت هر سناریویی از تحولات بیرونی کوچکتر خواهد شد و شاید بیکاری بهصورت یک مشکل بسیار بزرگ نمایان شود. چالش اصلی، صنایع کوچکشده ارز و صنایع بزرگشده انرژی خواهد بود.»
این اقتصاددان تأکید کرد: «دو عامل بیرونی دیگر نیز میتواند بر صنعت ما اثر بگذارد: تحولات عظیم جهانی در زمینه انقلاب صنعتی چهارم و گذار سبز، و همچنین تحول بزرگ در حال وقوع میان چین و آمریکا.»
مدیر گروه رسانه ای دنیای اقتصاد: انتظارات برای افزایش رشد اقتصادی محقق نشد
علیرضا بختیاری، مدیر گروه رسانه ای دنیای اقتصاد نیز در این همایش از تشدید بحران نبود استراتژی در حوزه انرژی ابراز نگرانی کرد.
وی گفت: «خوشحالم که امروز در این جمع ارزشمند میزبان شما هستم. برگزاری نمایشگاههای تخصصی فرصتی مغتنم برای بررسی چالشها و فرصتهای پیش روی صنایع است. امروز گرد هم آمدهایم تا درباره این موضوع گفتوگو کنیم.»
او افزود: «در سالهای اخیر، با توجه به اعمال تحریمهای گسترده و تغییرات سریع بازارهای جهانی، صنایع معدنی ایران با چالشهای متعددی مواجه شده است. از یک سو، نوسانات قیمت مواد اولیه، ریسکهای سیاسی و چالشهای زیستمحیطی و از سوی دیگر، مسائل دیگر، شرایط را پیچیدهتر کردهاند. بنابراین، چشمانداز صنایع معدنی میتواند راهکارهای مناسبی برای برونرفت از این چالشها ارائه دهد.»
بختیاری خاطرنشان کرد: «سال گذشته در این همایش چند نگرانی مطرح شد. نخستین نگرانی این بود که در آغاز برنامه هفتم توسعه، هنوز رویکرد مشخصی برای این بخش تدوین نشده است. در برنامه هفتم، اگرچه توسعه معدن با نگاه زنجیرهای در نظر گرفته شده، اما بعید است احکام لایحه اثربخش باشد. همچنین، سومین نگرانی این بود که چشماندازی برای رها کردن بنگاهداری از سوی دولت دیده نمیشود. این هشدار نیز داده شد که سرمایهگذاری در بخش معدنی رشد بلندمدتی ندارد.»
او ادامه داد: «در پانزدهمین همایش معدنی ما، همه آن نگرانیها به قوت خود باقی است و مسائل دیگری نیز به آن اضافه شده که کار را دشوارتر کرده و دغدغهها را افزایش داده است. بحران استراتژیها، بهویژه در حوزه انرژی، تشدید شده و انتظارات برای افزایش رشد اقتصادی محقق نشده است. همچنین، بحران محیطزیست خطرناکتر شده است.»
به گفته بختیاری، در وضعیت تازهای که با آن روبرو شدهایم، عوامل غیراقتصادی بسیاری بر فعالیتهای اقتصادی سایه انداختهاند. مهمترین عامل، تهدید خارجی و موانع تحریمی است که رفع آن در گرو تقویت قدرت دفاعی و دیپلماسی کشور و تحکیم وحدت ملی است. تهدید دوم از ناحیه شیوه حل بحران از سوی دولت است. در چنین شرایطی، معمولاً تمایل دولتها به مداخلهگری بیشتر میشود، حال آنکه در شرایط بحرانی، مطلوب است که دولت بر کلاننگری خود بیفزاید و پایبندی به قانون را اولویت قرار دهد.»
مدیر گروه رسانهای دنیای اقتصاد ادامه داد: ایران در دو دهه اخیر تقریباً همه فرصتهای اصلاح اقتصادی را از دست داده و در سال جاری با اهداف خود فاصله زیادی دارد؛ اما هنوز روزنههای امید باز است و با مدیریت صحیح میتوان امور را بهبود بخشید.
او افزود: «فعالان صنایع معدنی برای فعالیتهای تکنیکی و نگرش مناسب به دولت نیازی ندارند، اما این حوزه خودبهخود با تصمیمات کلان دولت گره خوردهاند. امیدواریم دولت متقاعد شده باشد که اهالی کسبوکار و بازارها منطق اقتصادی را بهتر میشناسند.»
بختیاری در رابطه با جزییات این همایش چهار روزه گفت: «در این همایش، ۱۰ سخنرانی کلیدی از سوی اقتصاددانان، مسئولین عالیرتبه و کارشناسان، ۹ پنل تخصصی و ۳ سالن نمایشگاهی با حضور ۱۰۰ شرکت برگزار خواهد شد.»
این خبر به روز رسانی می شود...
