آینه‌دار غم‌ها و شادی‌های انسان

دو شنبه 1404/09/17 01:51 دسته بندی: اخبار فرهنگ و هنر کد خبر: 45706

هوشنگ ابتهاج در همان سال های جوانی اولین دفتر شعرش را به نام «نخستین نغمه‌ها» منتشر کرد و توانست توجه شاعران و منتقدان را جلب کند. اگرچه او یکی از پیشگامان شعر نیمایی در ایران به حساب می‌آید اما شهرتش بیشتر به خاطر غزل‌هایی است که در طول چند دهه زندگی و فعالیت ادبی به یادگار گذاشته است. دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی، شاعر و استاد برجسته ادبیات، درباره او نوشته است: «شعرِ سایه استمرار بخشی از جمال‌شناسیِ شعر حافظ است. آنهایی که بوطیقای حافظ را به نیکی می‌شناسند، از شعر سایه سرمست می‌شوند. از لحظه‌ای که خواجه شیراز دست به آفرینش چنین اسلوبی زده است و مایه حیرت جهانیان شده است تا به امروز، شاعران بزرگی کوشیده‌اند در فضای هنر او پرواز کنند و گاه در این راه دستاوردهای دلپذیری هم داشته‌اند. اما با اطمینان می‌توانم بگویم که از روزگار خواجه تا به امروز، هیچ شاعری نتوانسته است به اندازه سایه در این راه موفق باشد. این سخن را از سرِ کمالِ اطلاع و جست‌وجو در تاریخ ادبیات فارسی می‌نویسم و به قول قائلش: می‌گویم و می‌آیمش از عهده بُرون.

سایه، در عین بهره‌وریِ خلاق از بوطیقای حافظ، همواره در آن کوشیده است که آرزوها و غم‌های انسان عصر ما را در شعر خویش تصویر کند، برخلاف تمامی کسانی که با جمال‌شناسی شعر حافظ، به تکرار سخنان او و دیگران پرداخته‌اند. سایه بی‌آن‌که مدعی خلق جهانی ویژه خویش باشد آینه‌دارغم‌ها و شادی‌های انسان عصر ماست و اگر کسانی باشند که بر باد رفتن آرزوهای بزرگ انسان عدالت‌خواه قرن بیستم را با تمام وجودِ خود تجربه کرده باشند، وقتی از زبان سایه می‌شنوند:

چه جای گُل که درختِ کهن زِ ریشه بسوخت

ازین سَمومِ نفس‌کُش که در جوانه گرفت

همدلی‌شان با سایه کم از همدلی دردمندان دوره «امیر مبارزالدین» با خواجه شیراز نیست. آنجا که فرمود:

ازین سَموم که بر طرفِ بوستان بگذشت

عجب که بوی گُلی هست و رنگِ یاسمنی

آنچه هنرِ سایه را در برابر تمام غزل‌سرایان بعد از حافظ امتیاز بخشیده، همین است که او ظرایف بوطیقای حافظ را در خدمت تصویرگری بهارها و زمستان‌های تاریخیِ انسان درآورده است و در این راه، سرآمدِ همه اقرانِ خویش، در طول این هفتصد سال بوده است. می‌بینید که بدین گونه سایه، در جهان ویژه خویش، یکی از نوادرِ قرون و اعصار است.»

۱

چو شب به راه تو ماندم که ماه من باشی

چراغ خلوت این عاشق کهن باشی

به سان سبزه پریشان سرگذشت شبم

نیامدی تو که مهتاب این چمن باشی

تو یار خواجه نگشتی به صد هنر، هیهات

که بر مراد دل بی‌قرار من باشی

تو را به آینه‌داران چه التفات بود

چنین که شیفته حسن خویشتن باشی

دلم ز نازکی خود شکست در غم عشق

وگرنه از تو نیاید که دل‌شکن باشی

وصال آن لب شیرین به خسروان دادند

تو را نصیب همین بس که کوهکن باشی

ز چاه غصه رهایی نباشدت، هرچند

به حسن یوسف و تدبیر تهمتن باشی

خموش سایه که فریاد بلبل از خامی‌ست

چو شمع سوخته آن به که بی‌سخن باشی

۲

زین گونه‌ام که در غم غربت شکیب نیست

گر سر کنم شکایت هجران غریب نیست

جانم بگیر و صحبت جانانه‌ام ببخش

کز جان شکیب هست و ز جانان شکیب نیست

گم گشته‌ دیار محبت کجا رود؟

نام حبیب هست و نشان حبیب نیست

عاشق منم که یار به حالم نظر نکرد

ای خواجه درد هست و لیکن طبیب نیست

در کار عشق او که جهانیش مدعی است

این شکر چون کنیم که ما را رقیب نیست

جانا نصاب حسن تو حد کمال یافت

وین بخت بین که از تو هنوزم نصیب نیست

گلبانگ سایه گوش کن ای سرو خوش‌خرام

کاین سوز دل به ناله‌ هر عندلیب نیست

۳

درین سرای بی‌کسی، کسی به در نمی‌زند

به دشتِ پُرملال ما پرنده پَر نمی‌زند

یکی ز شب‌گرفتگان چراغ بر‌نمی‌کُند

کسی به کوچه‌سارِ شب درِ سحر نمی‌زند

نشسته‌ام در انتظارِ این غبارِ بی‌سوار

دریغ کز شبی چنین سپیده سر نمی‌زند

گذرگهی است پُر ستم که اندر او به غیر غم

یک صلای آشنا به رهگذر نمی‌زند

دل خراب من دگر خراب‌تر نمی‌شود

که خنجر غمت از این خراب‌تر نمی‌زند

چه چشم پاسخ است از این دریچه‌های بسته‌ات؟

برو که هیچ کس ندا به گوش کر نمی‌زند

نه سایه دارم و نه بر، بیفکنندم و سزاست

اگر نه بر درخت تر کسی تبر نمی‌زند

۴

خیال آمدنت دیشبم به سر می‌زد

نیامدی که ببینی دلم چه پر می‌زد

به خواب رفتم و نیلوفری بر آب شکفت

خیال روی تو نقشی به چشم تر می‌زد

شراب لعل تو می‌دیدم و دلم می‌خواست

هزار وسوسه‌ام چنگ در جگر می‌زد

زهی امید که کامی از آن دهان می‌جست

زهی خیال که دستی در آن کمر می‌زد

دریچه ای به تماشای باغ وا می‌شد

دلم چو مرغ گرفتار بال و پر می‌زد  

تمام شب به خیال تو رفت و می‌دیدم

که پشت پرده اشکم سپیده سر می‌زد!

مطالب پیشنهادی اخبار فرهنگ و هنر

ادامه اخبار فرهنگ و هنر
1 هفته پیش
3 هفته پیش
3 هفته پیش
4 هفته پیش
2 ماه پیش
2 ماه پیش
2 ماه پیش
3 ماه پیش
3 ماه پیش
3 ماه پیش
4 ماه پیش
4 ماه پیش
4 ماه پیش
4 ماه پیش
4 ماه پیش
5 ماه پیش
5 ماه پیش
6 ماه پیش
6 ماه پیش
7 ماه پیش
7 ماه پیش
7 ماه پیش
8 ماه پیش
8 ماه پیش
8 ماه پیش
8 ماه پیش
8 ماه پیش
8 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
9 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
10 ماه پیش
جدیدترین بازار خودرو سکته زد/ جدیدترین قیمت پژو، سمند، پراید و تارا + جدول خط و نشان قاطع نماینده حزب‌الله برای اسرائیل/ در رویارویی با پروژه آمریکایی-صهیونیستی تردید نخواهیم کرد پیش‌بینی بورس فردا دوشنبه 17 آذر 1404 | انتظار برای شروعی منفی، اما بدون نگرانی‌ عمیق برگزاری رزمایش مشترک نیروی دریایی رژیم صهیونیستی اسرائیل و آمریکا نسخه پیچی یاسر جبرائیلی برای اقتصاد کشور/ «مرگ بر آمریکا» شعار تبلیغاتی نشود واکنش جالب سخنگوی سپاه به شعار مرگ بر اسرائیل دانشجویان+فیلم زاکانی : دشمنان تلاش می‌کنند با بی‌حجابی جامعه را تضعیف کنند + فیلم ادعای نتانیاهو درباره خلع سلاح حماس و غزه/ اجازه بازسازی حزب الله را نمی دهم روزنامه شماره ۶۴۵۵ پسر ترامپ : ممکن است پدرم از اوکراین دست بکشد/ زلنسکی در حال حاضر به دلیل تحقیقات گسترده فساد تحت فشار سیاسی است فوری /ساعت کاری ادارات دولتی تغییر کرد تسلیحات آلمانی در خدمت ارتش اسرائیل | موضع آلمان در قبال نسل‌ کشی در غزه چیست؟ وزیر دفاع : تنها کشوری که پاسخ دندان‌شکن به رژیم صهیونیستی داد ایران بود سخنگوی دولت جلسه سخنرانی روز دانشجو را ترک کرد / ماجرا اعتراض دانشجویان چه بود؟ + فیلم دعوت پورمحمدی از سعید جلیلی و زنگنه برای مناظره بر سر پرونده کرسنت ریل‌سازی آقای اره برای بخش خصوصی سخنگوی دولت: شرایط بسیار دشوارتر از چیزی است که می‌بینید تکرار ادعاهای نتانیاهو علیه ایران : در 7 جبهه با ایران جنگیدیم / کشور فلسطینی مستقل در مجاورت اسرائیل تشکیل نخواهد شد خبر مهم ترامپ درباره ونزوئلا/ عملیات زمینی به زودی انجام می‌شود «لوفت‌هانزا» انتقال تسلیحات نظامی به اسرائیل را تعلیق کرد/ ماجرا چه بود؟ عدالت معکوس | رئیس جمهور بجای گسترش اینترنت آزاد، دستور سیاهی همه سیم‌کارت‌ها را داد! پورمحمدی: از لاک خود بیرون بیاییم، حصارهایی که دور خود کشیده‌ایم را برداریم/ باید بفهمیم چرا برخی جوانان با ما مسئله دارند جزئیات جلسه هیئت دولت منتشر شد / تصویب آیین‌نامه جبران قدرت خرید اقشار متوسط و کم‌درآمد جامعه / روند بازسازی مناطق آسیب‌دیده از حمله در دستور کار قرار گرفت روایت ابطحی از توصیه محرمانه هاشمی رفسنجانی به خاتمی/ کار خودت را بکن! واکنش دفتر جلیلی به هزینه نجومی ضدگلوله کردن ماشینش/ او مخالف بود، نهاد نظارتی اصرار کرد! ادارات و دانشگاه ها دایر خواهند بود تعیین نرخ رجیستری تجهیزات هوشمند در بودجه الزامی شد امام جمعه عالیشهر استعفا داد + علت سخنگوی دولت: شرایط بسیار دشوار تر از چیزی است که می‌بینید رکورد جدید تتر، قیمت از 124 هزار تومان رد شد | ریزش بیت‌کوین به ۸۸ هزار دلار جعبه سیاه بلک فرایدی جلیلی: قدرت هسته‌ای ما را آمریکا تعیین نمی‌ کند نماینده مجلس: آقای پزشکیان فرمودند مجلس عامل تورم است؛ من عذرخواهی می‌کنم! +فیلم فرمانده کل سپاه: آمریکا اعلام کرد که اگر شما نزنید ما هم نمی‌زنیم! سعید جلیلی: حق غنی‌سازی ما را غرب و آمریکا برای ما تعیین نمی‌کند این را دانشگاه ما تعیین می‌کند توصیه قالیباف به کشورهای خلیج فارس درباره جزایر سه‌گانه / اراده ما را آزمایش نکنید ظریف: بهتر است اسرائیل دوباره به ایران حمله نکند «اسنپ‌پی» همچنان رکورددار تجارت الکترونیک ایران طوفان طلا و سکه زیر سایه دلار ۱۲۳ هزار تومانی | قیمت سکه به ۱۳۱ میلیون رسید | طلای آبشده ۵۴ میلیون و 475 هزار تومان سرویس‌دهی رایگان تمامی خطوط مترو مشهد به مناسبت روز زن (۲۰ آذر ۱۴۰۴) دلار ترمز برید | قیمت دلار به 123720 تومان رسید | رکورد جدید درهم امارات با لمس کانال 34 هزار تومان وعده قائم پناه درباره رفع فیلترینگ/ تلاش می‌کنیم فیلترینگ را برای همیشه برداریم انتقادهای تند خضریان به پزشکیان: تقصیر ماست که وزیرت را استیضاح نکردیم/ بیگدلی: چرا می‌خواهیم فضای مملکت را علیه رئیس جمهور کنیم؟ پزشکیان بالاخره برای فیلترینگ دستور داد اما.../ عدالت معکوس آقای رئیس جمهور کنایه زیدآبادی به دستور پزشکیان درباره خط سفید/ اهل رسانه باید به فکر راه دیگری جز استفاده از این سیم‌کارت قهوه‌ای باشند! برگزاری رویداد تخصصی حسابداری با محوریت آینده‌نگری و تحول دیجیتال بهینه‌سازی مصرف انرژی، یک ضرورت ملی است بیمه‌بازار میکروفن را به مشتریان سپرد اسپانسری «هلو» و اهدای ۱۰۰ میلیون تومان جایزه به قهرمانان دانوا-تین اکسپو ۱۴۰۴ محسن هاشمی: نامزد شورای‌شهر نمی‌شوم؛ شهردار هم نمی‌توانم باشم ظریف به دوحه رفت/ جزئیاتی از دیدار معاون سابق رئیس جمهور با رئیس جمهور عراق آیا زمان مناسبی برای خرید دلار است؟/ فشار سنگین به بازار ارز قیمت طلا و سکه امروز یکشنبه ۱۶ آذر۱۴۰۴/افزایش قیمت طلا و سکه+ جدول هشدار جدی اتحادیه طلا به خریداران/ این سکه‌ها و طلاها را نخرید درباره میرعمادالدین عصار عکاس و نویسنده عصر پهلوی | «میر» جامع‌الاطراف عکسی از انفجار بمب در دمشق معین الدین سعیدی: اگر از مردمی که اکنون زیر فشار تورم هستند، بپرسید که حجاب چندمین اولویت‌شان است، شاید اولویت صدم‌شان هم نباشد هاشم اورعی: اصلاحات اقتصادی ضروریست، مسیر فعلی دولت بسیار پُرریسک است | دولت‌ها شجاعت حذف ردیف بودجه‌های زائد را نداشتند اقدام جدید مجلس درباره نرخ ریجستری گوشی تلفن همراه علم الهدی: دانشگاه در ایران خاستگاه مقاومت و استکبارستیزی است جلسه محاکمه نتانیاهو لغو شد/ علت چه بود؟ افشاگری زاکانی از دعوای بذرپاش و فرزین قبل از شهادت ابراهیم رئیسی/ ادعای کم‌آبی تهران را قبول ندارم خسروپناه: میلیون‌ها پیامک تهدیدآمیز از مافیای کنکور دریافت کردیم کودتا در بِنین شکست خورد/ سرنوشت کودتاچیان چه شد؟ بورس در مدار صعود محسنی اژه‌ای: ناهنجاری‌های اجتماعی مثل حجاب غیرقابل تحمل شده/ همه در مقابل آن مسئولیم+ فیلم سرلشکر موسوی: امروز نیرو‌های مسلح در آمادگی کامل اطلاعاتی و عملیاتی قرار دارند شقاقی شهری: حذف بودجه‌های بی‌اثر «سرمایه اجتماعی» دولت می‌شود | اصلاحات اقتصادی جسارت می‌خواهد | سکوت حاکم بر فضای بودجه 1405 نگران کننده است معاون پزشکیان: همه خطوط اعضای دولت به‌صورت اتوماتیک سفید شده‌اند | قائم پناه: صادقانه خط اینترنتم سفید است | جبلی: من هیچ درخواستی نداشتم، اما متوجه شدم خطم باز است سخنگوی دولت: به‌طور قاطع طرفدار اینترنت آزاد برای همه مردم هستیم/ دولت مخالف قانون مهریه بود پسر ترامپ: کسی نمی‌داند پدرم دقیقاً چه خواهد کرد/ مردم آمریکا نمی‌خواهند هزینه‌های جنگ اوکراین را بپردازند اظهارات مهم پزشکیان درباره نحوه برخورد با بی حجابان/ در خانواده من حتی یک نفر هم بی‌حجاب یا غیرچادری نیست اما... حسین و مهدی طائب عزادار شدند/ فرمانده کل سپاه تسلیت گفت اظهارات فرمانده کل سپاه از پیام آمریکا به ایران در جنگ با اسرائیل/ ما هم‌اکنون در وضعیت قطع درگیری هستیم محسنی اژه‌ای: دی ماه ۱۴۰۱ به برخی از مسئولان هشدار دادم که باید برای مقوله عفاف و حجاب، تدبیر عاجلی را اتخاذ کرد تعداد کشته های نظامی اسرائیل در جنگ با ایران به روایت سخنگوی سپاه/ پالایشگاه حیفا را 2بار موشک‌ باران کردیم و از کار افتاد تعیین تکلیف بودجه ای مجلس برای دولت+ جزئیات خط مسعود پزشکیان سفید است؟ پومحمدی: درباره پرونده کرسنت در مجموعه چند ده هزار نفری صحبت می‌کنم واکنش مهاجری به دستور رئیس جمهور درباره فیلترینگ/ آقای‌ پزشکیان! شما برای سفیدکردن آمدید نه سیاه‌کردن رئیس جمهور هم سیم کارت سفید دارد؟ بودجه شرکت ملی نفت شفاف شد؟ سرلشکر موسوی: نیروهای مسلح در آمادگی کامل اطلاعاتی و عملیاتی قرار دارند واکنش فرمانده کل سپاه به احتمال وقوع جنگ با اسرائیل برادران طائب عزادار شدند اعلام برنامه‌های شهرداری مشهد ویژه بانوان به‌مناسبت هفته بزرگداشت مقام زن و روز مادر (آذر ۱۴۰۴) + جزئیات زلزله‌ای خفیف مشهد را لرزاند (۱۶ آذر ۱۴۰۴) قیمت طلا ۱۸ عیار امروز یکشنبه ۱۶ آذر ۱۴۰۴/کاهش قیمت+ جدول قیمت طلا، سکه و دلار امروز یکشنبه ۱۶ آذر1404/افزایش قیمت سکه+ جدول نرخ ارز، دلار، سکه، طلا و یورو امروز یکشنبه ۱۶ آذر1404/افزایش سکه+ جدول سال پرفراز و نشیب کریپتو پیش‌بینی کوین‌بیس: احیای بیت‌کوین در دسامبر با «بادهای موافق کلان» و کاهش نرخ بهره فدرال‌رزرو رکوردزنی‌ جدید در بازار ارز و طلا؛ دلار 123 هزار تومان شد، سکه 131 میلیون تومان | دلار هرات و درهم در مسیر صعودی هوای صاف اما آلوده مشهد | ماندگاری آلودگی هوای شهر، نگرانی‌ را افزایش داد (یکشنبه، ۱۶ آذر ۱۴۰۴) + فیلم اعلام برنامه‌های شهرداری مشهد ویژه بانوان به مناسبت هفته بزرگداشت مقام زن و روز مادر (آذر ۱۴۰۴) + جزئیات رشد ناپایدار بورس در معاملات امروز | حقیقی ها دوباره در سمت فروش قرار گرفتند پزشکیان: عامل تورم دولت، بانک‌ها و مجلس است+ فیلم واکنش پزشکیان به انتقادات از افزایش قیمت بنزین/ من گفتم عدالت را اجرا می‌کنم+ فیلم توهین ترامپ به مردم سومالی/ حتی یک ملت نیست! فقط یک مشت آدم‌ هستند که آنجا راه می‌روند پزشکیان: صندوق های بازنشستگی حتی قادر به پرداخت یک چهلم حقوق بازنشسته‌ها نیستند + فیلم