واکنش‌ها به مسدود کردن پلتفرم نمایش‌دهنده «سووشون» ادامه دارد؛

روزنامه شماره ۶۳۰۳

یک شنبه 1404/09/16 22:32 دسته بندی: اخبار فرهنگ و هنر کد خبر: 58028

این اتفاق پیش از این نیز در ماه‌های گذشته برای مجموعه «تاسیان» که از پلتفرمی دیگر پخش می‌شد، رخ داده بود و حالا «سووشون» و نماوا به فهرست متاثران این رویکرد اضافه شده‌اند.

برخی از جمله صاحبان VODها چنین رویکردی را با هدف حذف یا سنگ‌اندازی درکار رقبای صدا‌وسیما ارزیابی می‌کنند و نگاه‌های شکاکی نیز این بگیر‌و‌ببندها را به تمهیدات پلتفرم‌ها برای تبلیغات آثارشان و جلب مخاطب بیشتر نسبت می‌دهند؛ ایده‌ای که گاه رسانه‌های اصولگرا نیز بر آن تاکید می‌کنند و آن را بازی سازندگان مجموعه‌ها و بازی‌ خوردن نهادهای تصمیم‌گیرنده تعبیر می‌کنند، و ناخواسته بر این موضوع صحه می‌گذارند که ممنوعیت آثار توسط نهادهای ذی‌ربط به جای مرجعیت برای مردم، به نشانه‌ای از محبوبیت بدل شده است.

کشتن گربه دم حجله

اصل ماجرا از اینجا شروع شد که سریال «سووشون» به کارگردانی نرگس آبیار با اقتباس از اثر معروف سیمین دانشور، قرار بود از جمعه ۹خرداد در پلتفرم نماوا پخش شود. اما تنها چند ساعت پس از انتشار قسمت اول، نه‌تنها این سریال که کل سایت نماوا از دسترس خارج شد. اولین خبر رسمی از سوی مرکز رسانه قوه قضائیه منتشر شد: «سریال «سووشون» به دلیل نداشتن مجوز توقیف و شبکه نمایش خانگی نماوا به دلیل امتناع از انجام تعهدات قانونی مسدود شد.»

پس از این اطلاعیه، پلتفرم نماوا در واکنش به این مسدودی، بیانیه‌ای صادر و بر نکات مهمی تاکید کرد. نماوا اعلام کرد که این سریال از همان مرحله ساخت دارای مجوز بوده و دلیل توقیف، اختلافی «فقط بر سر ۶۲ثانیه» از سریال بوده است. در بیانیه نماوا آمده بود: «با توجه به اخبار منتشره مرتبط با فیلتر نماوا به خاطر عدم صدور مجوز سووشون لازم می‌دانیم به آگاهی مخاطبان برسانیم که سریال سووشون با مجوز تولید و با صرف هزینه بالا تولید شده و در چند مرحله مورد بازبینی نمایندگان ساترا قرار گرفته و چندین بار میزبان کارشناسان این نهاد بوده است.»

نماوا همچنین اشاره کرد که «سریال سووشون به خاطر طولانی شدن روند اصلاحات ساترا گرفتار تعلیق عرضه شده و حالا که عرضه شده چنین گرفتار محدودیت می‌شود در‌حالی‌که به تمام تعهدات عمل شده و به‌رغم حذف حدود بیست دقیقه از سریال (!) گرفتار اختلاف سلیقه‌ای فقط بر سر ۶۲ثانیه شده...». این پلتفرم در پایان بیانیه خود ابراز امیدواری کرد که «به یاری خدا و با حمایت مخاطبان مانند همه این سال‌ها این اتفاق سخت را نیز پشت سر خواهد گذاشت تا به‌زودی شاهد ادامه عرضه سریال باشیم.» آرزویی که تا زمان تهیه این گزارش برآورده نشده است.

دیگر واکنش‌‌ها

در پی این اتفاقات، نرگس آبیار، کارگردان سریال «سووشون»، نیز یادداشتی در صفحه رسمی سریال منتشر کرد که هم‌اکنون قابل مشاهده است. آبیار در بخشی از متن خود نوشت: ««سووشون» نیامده، به دلیل بازی‌های پیچیده و پنهان ساترا توقیف شد. بماند که آنچه در قسمت اول به نمایش درآمد به دلیل ممیزی آشکار، آن‌چیزی نبود که ما با تمام وجود ساخته بودیم. بخش‌هایی از روایت، از صداقت افتاد. صحنه‌هایی که باید دیده می‌شد، حذف شد، محو شد و بی‌صدا شد.»

او همچنین به طرح پرسش‌های اساسی پرداخت: «چگونه ممکن است سریالی که براساس رمانی فاخر از سیمین دانشور، نویسنده‌ای پیشرو، ملی و جهانی، ساخته شده و بارها و بارها در نیم قرن گذشته در همین کشور تجدید چاپ شده و تمام مراحل قانونی را طی کرده است، تنها چند ساعت پس از انتشار نخستین قسمت، با دستوری ناگهانی و مبهم، متوقف و سکوی پخشش فیلتر شود؟ چه کسی پاسخگوی این حجم از توهین به شعور مخاطب، بی‌احترامی به تلاش هنرمندان، و تخریب سرمایه اجتماعی هنر این سرزمین خواهد بود؟»

به اعتقاد این کارگردان سینما، «سووشون نه یک سریال معمولی، بلکه روایت یک تاریخ بود. صدای یک زن در میان هیاهوی مردانه قدرت. روایت مقاومت، درد و ایستادگی.» آبیار همچنین در نوشته‌اش تاکید کرد: «ما برای ساخت این اثر، با دقت، وسواس و احترام به خطوط قرمز رسمی کشور، پیش رفتیم. چه نهادی، با چه مجوزی، در چه فرآیندی، اجازه می‌دهد به این شکل حیثیت یک اثر فرهنگی، و زحمات ده‌ها انسان شرافتمند، زیر پا گذاشته شود؟ ساترا که مدعی نظم‌بخشی به فضای نمایش خانگی است، چرا به جای حمایت، تبدیل به ابزاری برای انسداد و محدودسازی هنر شده است؟ آیا قرار است هر هنرمندی که صدای متفاوت دارد، با تهدید و توقیف حذف شود؟»

انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدئویی آنلاین نیز نسبت به مسدود شدن پلتفرم نماوا واکنش نشان داد. این انجمن در بیانیه خود تصریح کرد: «روز جمعه نهم خرداد، در‌حالی‌که بسیاری از کاربران شبکه نمایش خانگی روی پلتفرم نماوا مشغول تماشا و گذراندن روز تعطیل خود بودند، به‌یک‌باره با اختلال در این پلتفرم مواجه شدند، و درنهایت معلوم شد دامنه نماوا به دلیل پخش سریال «سووشون» مسدود شده است.»

این انجمن در ادامه بیانیه خود به نکات کلیدی اشاره کرد: «فیلتر شدن ناگهانی پلتفرم نماوا، یک بار دیگر توجه افکار عمومی و فعالان حوزه رسانه را به برخوردهای سلیقه‌ای و بعضا غیرشفاف با پلتفرم‌های نمایش خانگی جلب کرد. نکته قابل‌تامل در این تصمیم، این است که به جای مسدود کردن محتوای مورد مناقشه، کل دامنه پلتفرم مسدود شد؛ در‌حالی‌که محتوای تولید‌شده در پلتفرم‌ها، هنوز از طریق کانال‌ها و سایت‌های غیرقانونی و بدون هیچ مزاحمتی در دسترس است.»

پرسش اساسی که توسط انجمن مطرح شد این بود: «چرا به‌جای مسدودسازی کانال‌ها و شبکه‌های ماهواره‌ای که بی‌وقفه محتوای قانونی پلتفرم‌ها را به تاراج می‌برند، پلتفرم قانونی قربانی می‌شود؟ آیا این رفتار، جز تضعیف پلتفرم‌های داخلی و تشویق کاربران به مهاجرت به بسترهای غیررسمی، نتیجه دیگری خواهد داشت؟»

ماجرای دیگ نذری

در این میان، از همه شایان‌توجه‌تر، ادبیات به‌کار‌رفته در توییت عباسی سیاح‌طاهری، معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا، درباره توقیف سریال «سووشون» بود. طاهری در توییت خود با هشتگ «سووشون» نوشت: «برای نتیجه‌گیری ضد استعماری و ملی و میهنی بودن که خیلی زوده، اما یه دیگ نذری هم با فضله موش نجس میشه!»

این واکنش معاون ساترا در فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی بازتاب گسترده‌ای داشته و همچنان بحث درباره دلایل توقیف و آینده این سریال ادامه دارد. برخی مخاطبان بر این باورند که دلیل این اقدامات نه به خاطر فضله موش که به این دلیل است که دیگ پلتفرم‌های شبکه خانگی برای صدا‌و‌سیما نمی‌جوشد، وگرنه در آثار تلویزیون گاه از پخش موسیقی پاپ پیش از انقلاب گرفته تا کلاه‌گیس بر سر بازیگران و دیگر مسائلی که کار را برای رقبا سخت کرده دیده می‌شود و اتفاقی نمی‌افتد. این دست برخوردها و تناقض‌ها، پرسش‌هایی جدی را درباره دلایل واقعی این مسدودیت‌ها و سیاست‌های کلی در قبال نمایش خانگی مطرح می‌کند؛ اینکه رویکردهای چنینی، واقعا نظارت و تنظیم‌گری محسوب می‌شوند یا محدود کردن رقبا؟