چرا رویداد مهم سینمای کشور پولساز نیست؟

دست خالی فجر از عواید مادی

یک شنبه 1404/03/18 22:40 دسته بندی: اخبار فرهنگ و هنر کد خبر: 43582

به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد، در حالی که مانند هر سال بیشترین توجه و انتقادها بر سر جنبه‌های هنری آثار بوده، به نظر می‌رسد همچنان از نکته‌ای مهم غفلت شده است؛ این‌که عایدی و منفعت اقتصادی این رویداد برای سینما و اقتصاد کشور چه‌میزان بوده؟ و همچنین این سؤال به ذهن متبادر می‌شود که در مقایسه با جشنواره‌هایی مانند کن و برلین که با جذب گردشگر و ایجاد فرصت‌های شغلی، عواید اقتصادی قابل توجهی برای شهرهای میزبان خود فراهم می‌کند، چرا جشنواره فیلم فجر، تاکنون نتوانسته به موقعیت مشابهی دست یابد؟

برای درک فاصله جشنواره فجر با جشنواره‌های بین‌المللی بهتر است به آمارها و نمونه‌های عینی مراجعه کنیم. برای مثال، جشنواره فیلم برلین که از سال ۱۹۵۱ برگزار می‌شود، نه تنها به عنوان یک رویداد فرهنگی مهم، بلکه به عنوان یک موتور اقتصادی برای شهر برلین عمل می‌کند. بر اساس آمارها، جشنواره فیلم برلین سالانه حدود ۲۱ میلیون یورو هزینه دارد که بیشتر آن از طریق اسپانسرها و فروش بلیت تامین می‌شود.

با این حال، این جشنواره با جذب بیش از ۴۰۰۰ مهمان، ۳۰۰۰ خبرنگار و حضور گسترده سینماگران، درآمدی افزون بر ۱۲۵ میلیون یورو برای شهر برلین ایجاد می‌کند. این درآمد از طریق گردشگری، اشتغال‌زایی و فعالیت‌های اقتصادی در صنعت هتل‌داری، رستوران‌ها، حمل‌ونقل عمومی و سایر بخش‌ها حاصل می‌شود.

جشنواره فیلم کن نیز به عنوان یکی از بزرگترین و معتبرترین جشنواره‌های سینمایی جهان، تاثیر اقتصادی قابل توجهی بر شهر کن و کشور فرانسه دارد. این جشنواره که پس از بازی‌های المپیک و جام جهانی فوتبال، سومین رویداد مهم از نظر پوشش خبری در سراسر جهان است، سالانه حدود ۸۵ هزار بازدیدکننده را به خود جذب می‌کند.

بودجه سالانه این جشنواره حدود ۲۰ میلیون یورو برآورد شده است که از طریق وزارت فرهنگ، شهرداری کن، اسپانسرها و درآمدهای حاصل از فروش بلیت و حق نمایش فیلم‌ها تامین می‌شود.

با این حال، طبق گزارش هشت سال پیش آژانس گردشگری فرانسه، عواید اقتصادی این جشنواره برای شهر کن و مناطق اطراف آن حدود ۷۵ میلیون یورو بوده که عمدتاً از طریق هزینه‌های اقامت در هتل‌ها و حمل‌ونقل گردشگران کسب شده است.

علاوه بر این، جشنواره کن با ایجاد حدود ۱۷ هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم در شهر کن به رونق اقتصادی این شهر کمک شایانی می‌کند.

از دیگر عواید جشنواره‌های سینمایی می‌توان به تبلیغات تلویزیونی اشاره کرد. به عنوان مثال پخش تلویزیونی مراسم اسکار در سال ۲۰۲۲ شامل ۶۰ تا ۷۰ آگهی تبلیغاتی بود که بنا بر اعلام کمپانی دیزنی، یکی از شبکه‌های پخش کننده زنده این برنامه، برای هر ۳۰ ثانیه بین ۱.۶ میلیون دلار تا ۲.۱ میلیون دلار از آگهی‌دهندگان دریافت کرد.

از این رو این مراسم در مجموع ۱۳۹ میلیون دلار از محل ۷۰ آگهی در پخش تلویزیونی برای کمپانی دیزنی درآمدزایی داشت؛ همچنین ۱۵.۸ میلیون دلار نیز از محل ۴۸ آگهی در پخش مراسم فرش قرمز کسب شد.

همه این‌ها در حالی است که جشنواره فیلم فجر، با وجود برگزاری چهل و سومین دوره و برخورداری از حمایت‌های دولتی، نه تنها نتوانسته است به چنین جایگاه‌هایی نزدیک شود بلکه حتی بعید به‌نظر می‌رسد اصلا برگزار کنندگانش رویای درآمدزایی از آن را در سر بپرورانند.

یکی از دلایل اصلی این ناکامی، به انزوای بین‌المللی سینمای ایران و میزان اعتبار جهانی جشنواره فیلم فجر بازمی‌گردد، به ویژه در سال‌های اخیر نمایندگان رسمی سینمای ایران به موفقیت‌های کمتری در جشنواره‌های معتبر بین‌المللی دست‌یافته‌اند. این موضوع، باعث شده است که جشنواره فیلم فجر نتواند جایگاه رفیعی در بین جشنواره‌های جهانی برای خود فراهم کند و اعتبار لازم را برای جذب مخاطبان بین‌المللی و سرمایه‌گذاران خارجی کسب کند.

علاوه بر این، مسائل مربوط به امنیت گردشگران و زیرساخت‌های گردشگری نیز از دیگر چالش‌های پیش روی جشنواره فیلم فجر است در حالی که شهرهایی مانند کن و برلین با فراهم کردن امکانات رفاهی مناسب و... گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کنند،‌ ایران در این زمینه با مشکلاتی روبه روست. بی‌ثباتی‌های اقتصادی و ملاحظات و محدودیت‌های فرهنگی، باعث شده است که گردشگران خارجی کمتری به ایران سفر کنند و در نتیجه، جشنواره فیلم فجر نیز از این موضوع آسیب دیده است.

از سوی دیگر، کم‌توجهی به کیفیت فیلم‌ها و محتوای آنها نیز از دیگر نقاط ضعف جشنواره فیلم فجر است. در حالی که جشنواره‌های معتبر بین‌المللی با تمرکز بر کیفیت آثار سینمایی، مخاطبان بسیاری را جذب می‌کنند، جشنواره فیلم فجر در برخی دوره‌ها با انتقاداتی مبنی بر عدم توجه به کیفیت فیلم‌ها و انتخاب آثار ضعیف روبه رو بوده است؛ تا حدی که حتی در بسیاری مواقع نتوانسته نظر مخاطبان داخلی را به خود جلب کند، چه رسد به این که بتواند بهانه‌ای برای جذب گردشگرخارجی باشد.

با وجود این جشنواره فیلم فجر همچنان می‌تواند به عنوان یک رویداد مهم در عرصه سینمای ایران مطرح باشد، به شرط این‌که نهادهای دولتی و خصوصی، به جای شعارزدگی، برای رفع چالش‌های موجود تلاش کنند.

افزایش تعاملات بین‌المللی، بهبود زیرساخت‌های گردشگری، توجه به کیفیت فیلم‌ها و محتوای آنها، و ایجاد فضایی امن و جذاب برای گردشگران، می‌تواند به جشنواره فیلم فجر کمک کند تا به جایگاه واقعی خود در عرصه سینمای ایران و جهان دست یابد و عواید اقتصادی بیشتری را برای شهر تهران و کشور به همراه داشته باشد./