فناوری تولید فیلترهای نیروگاهی

شروع فصل سرد سال و آلودگی هوا همیشه به دنبال متهم است. اخیرا انگشت اتهام به سمت مازوت‏‏‌سوزی نیروگاه‏‏‌هاست. اما رئیس سازمان محیط‌زیست اعلام کرده است که مازوت‏‏‌سوزی در هیچ یک از نیروگاه‏‏‌هایی که نزدیک کلان‌شهرها و مراکز جمعیتی قرار دارند، انجام نمی‌شود و این موضوع فقط برای نیروگاه‏‏‌هایی است که دور از مراکز جمعیتی قرار دارند. در کشورهای پیشرفته روی دودکش‏‏‌های نیروگاه، تجهیزات رفع آلودگی و فیلتراسیون به منظور تصفیه و فیلتر گاز خروجی از نیروگاه‏‏‌ها نصب می‌شود و همین مساله مانع از انتشار آلودگی ناشی از سوخت زغال‏‏‌سنگ و مازوت در محیط می‌شود. اما ایران هنوز راه درازی در پیش دارد تا سیستم کنترل آلودگی هوا در نیروگاه‏‏‌های خود داشته باشد.

 نکته حائز اهمیت این است که محققان کشور با کسب فناوری تولید نانوالیاف موفق به تولید صنعتی فیلترهای نیروگاهی ارتقا‌یافته با استفاده از این فناوری شدند.

اظهارنظر مسوولان در مورد مازوت‌‌‌سوزی نیروگاه‌‌‌ها در کشور

مصطفی رجبی‌‌‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق در تاریخ ۱۵ آذر ماه ۱۴۰۲ در گفت‌‌‌وگو با همشهری آنلاین درباره اینکه آیا در نیروگاه‌‌‌های کشور مازوت استفاده می‌شود، گفت: در پنج نیروگاهی که در استان تهران برق تولید می‌کنند، مازوت مصرف نمی‌شود؛ ضمن اینکه برنامه و اولویت ما در نیروگاه‌‌‌های شهرهای پرجمعیت و کلان‌شهرها استفاده از گاز و سپس گازوئیل استاندارد برای تولید برق است.

وی ادامه داد: در مقایسه با سال گذشته گاز بیشتری برای مصرف در نیروگاه‌‌‌ها تحویل گرفتیم و اگر هموطنان در مصرف برق و گاز صرفه‌‌‌جویی کنند از سوخت مایع در تولید برق استفاده نخواهیم کرد.

رجبی‌‌‌مشهدی با اشاره به اینکه در نیمه نخست آذر ماه به نسبت مدت مشابه سال قبل، ۳۰‌درصد کمتر از سوخت مازوت در نیروگاه‌‌‌ها استفاده شد، اظهار کرد: در مجموع، مازوت سهم بسیار اندکی از سوخت موردنیاز نیروگاه‌‌‌ها را تشکیل می‌دهد و در برخی نیروگاه‌‌‌ها از مازوت همزمان با گاز استفاده می‌شود.

مجید شهیدی، مدیرکل روابط‌‌‌عمومی شرکت پالایش و پخش فرآورده‌‌‌های نفتی نیز که سوخت نیروگاه‌‌‌های کشور را تامین می‌کند درباره احتمال مازوت‌‌‌سوزی در نیروگاه‌‌‌ها توضیح داد: ‌‌‌شرکت پالایش و پخش فرآورده‌‌‌های نفتی در طول سال سوخت موردنیاز نیروگاه‌‌‌ها را تامین می‌کند. برخی نیروگاه‌‌‌ها مازوت‌‌‌سوز هستند و برخی دیگر با سوخت گاز فعالیت می‌کنند.

شهیدی تصریح کرد: بر اساس قانون هوای پاک و مصوبه شورای‌‌‌ عالی امنیت ملی، شهرهای بزرگ و مراکز استان که نیازمند مازوت‌‌‌سوزی باشند باید مجوز شورای امنیت بگیرند، اما با همین قانون هم بیش از ۱۰سال است که هیچ یک از نیروگاه‌‌‌های تهران سوخت مازوت دریافت نکرده‌‌‌اند اما در برخی نیروگاه‌‌‌ها که گاز کم بیاید، چاره‌‌‌ای جز سوزاندن سوخت فسیلی نیست.

وی با اشاره به اینکه دو پالایشگاه گازی در سال‌های گذشته به‌‌‌ دلیل مصرف بالای گاز خاموش شدند، خاطرنشان کرد: آنها ۶۰ میلیون مترمکعب مصرف گاز داشتند و همین موضوع باعث شد پالایشگاه خاموش شود.

این مقام مسوول بیان کرد: نیروگاه را هم نمی‌توان در این شرایط غیرفعال کرد؛ به همین دلیل برخی نیروگاه‌‌‌ها با نفت گاز فعالیت کردند و اکنون نیز در تهران گازوئیل زیر ۱۰پی‌‌‌پی‌‌‌ام توسط پالایشگاه‌‌‌ها تامین می‌شود. اما سهمیه مازوت سالانه به نیروگاه‌‌‌ها تحویل داده شده و آنها در مخازنشان نگهداری می‌کنند.  شهیدی با اشاره به این موضوع که نیروگاه‌‌‌ها مازوت می‌‌‌سوزانند یا نه به ما ارتباط ندارد، گفت: این شرکت تنها تامین‌‌‌کننده نیاز سوختی کشور است؛ تا جایی که ما می‌‌‌دانیم ۱۰سال است شیر توزیع مازوت باز نشده است.

داریوش گل‎علی‌‌‌زاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز در گفت‌‌‌وگو با همشهری آنلاین اظهار کرد: درحال‌‌‌ حاضر نیروگاه‌‌‌های شهرهای تهران، اصفهان، کرج و اراک هیچ‌‌‌کدام مازوت‌‌‌سوزی ندارند و اگر هم مازوت بسوزانند، انتشار آلاینده‌‌‌های حاصل از این سوخت فسیلی علت آلودگی هوا نیست، بلکه عامل تشدیدکننده آلودگی هواست.

گل‌‌‌علی‌‌‌زاده درخصوص آلودگی هوای کلان‌شهرها در فصل‌‌‌های پاییز و زمستان بیان کرد: بارگذاری در هر پهنه‌‌‌ و منطقه‌‌‌ باید منطبق بر ظرفیت اکولوژیکی سرزمین باشد.

وی تصریح کرد: در بحث آلودگی هوا هم باید ظرفیت تهویه هوا را درنظر بگیریم و میزان انتشار آلاینده‌‌‌ها از منابع متحرک و منابع ثابت باید به‌‌‌گونه‌‌‌ای باشد که اقلیم منطقه، توان و ظرفیت پالایش آن را داشته باشد.

این مقام مسوول با اشاره به اینکه بیش از ۹۴‌درصد تولید انرژی ایران متکی به مصرف سوخت‌‌‌های فسیلی است، گفت: در نتیجه اگر مصرف سوخت‌‌‌های فسیلی با بهترین تکنولوژی هم همراه باشد، سبب انتشار آلودگی می‌شود؛ درصورتی که اگر میزان انتشار متناسب با ظرفیت تهویه‌‌‌ هوا نباشد، مشکلی که به آن دچار هستیم، کماکان ادامه خواهد داشت.

به نقل از پایگاه خبری شانا، علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط‌زیست نیز ۲۲ آذر ماه ۱۴۰۲ در حاشیه نشست دولت، با اشاره به موضوع مازوت‌‌‌سوزی گفت: به‌‌‌ عنوان امین مردم اعلام می‌‌‌کنم که مازوت‌‌‌سوزی در هیچ‌‌‌ یک از نیروگاه‌‌‌هایی که نزدیک کلان‌شهرها و مراکز جمعیتی قرار دارند، انجام نمی‌شود و این موضوع فقط برای نیروگاه‌‌‌هایی است که دور از مراکز جمعیتی قرار دارند.

سلاجقه با بیان اینکه طبق ابلاغیه روز ۲۱ آذر ماه سال‌جاری، چند نیروگاهی که در کلان‌شهرها هستند، به هیچ وجه مجوز مازوت‌‌‌سوزی ندارند، اظهار کرد: کیفی‌‌‌سازی بنزین یورو ۴ وضع خوبی دارد و بنزین یورو ۵ نیز در کلان‌شهرها توزیع می‌شود.

ساناز جعفرزاده، مدیرکل دفتر برنامه‌‌‌ریزی و بهره‌‌‌برداری تولید شرکت برق حرارتی در گفت‌‌‌وگو با پایگاه خبری شانا در تاریخ ۱۹ آذر ماه سال‌جاری با بیان اینکه از ابتدای امسال تاکنون در هیچ یک از نیروگاه‌‌‌های داخل کلان‌شهرهای کشور از سوخت مازوت استفاده نشده است، خاطرنشان کرد: با وجود این شاهد آلودگی شدید هوای شهرهایی همچون تهران، اصفهان و اراک هستیم؛ بنابراین نباید از دلایل اصلی آلایندگی هوا غافل شویم.

افشین داودی، مدیر بهره‌‌‌برداری نیروگاه طرشت نیز با تاکید بر اینکه این نیروگاه مازوت‌‌‌سوزی ندارد، گفت: این نیروگاه تنها از سوخت گاز (سی‌‌‌ان‌‌‌جی) استفاده می‌کند و واحدهای بخار نیروگاه به‌‌‌دلیل رعایت موازین زیست‌محیطی از سوخت مازوت استفاده نمی‌‌‌کنند.

وی اظهار کرد: مخازن سوخت مازوت بیش از ۳۰ سال است که از این نیروگاه جمع‌‌‌آوری شده و بخش مازوت‌‌‌سوز این نیروگاه به مجموعه ورزشی تبدیل شده است.

راهبردهای مهم برای رفع مشکل زیست محیطی مازوت‌‌‌سوزی نیروگاه‌‌‌ها

به نقل از پایگاه خبری شانا، اسماعیل کفایتی، رئیس پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت ۶ شهریور ماه سال ۱۴۰۲ در آیین رویداد گوگردزدایی و ارتقای کیفیت نفت کوره با اشاره به اینکه افزون‌‌‌ بر گوگردزدایی مازوت می‌توانیم آن را به ارزش‌‌‌ افزوده تبدیل کنیم، اضافه کرد: از این رو افزون بر تولید محصولاتی نظیر گازوئیل، بنزین و... می‌توانیم فرآورده با ارزش بالاتر نیز از مازوت بگیریم.

کفایتی گوگردزدایی پیش از استفاده از نفت کوره، گوگردزدایی از دودکش پس از مصرف و جایگزین کردن با سوخت‌‌‌های دیگر را از راهبردهای مهم جهانی برای رفع مشکل محیط‌زیست دانست و اظهار کرد: برای گوگردزدایی مازوت نشستی را با یک شرکت چینی برگزار کرده‌‌‌ایم.

رئیس پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت گفت: گوگردزدایی باید از دو جنبه پسا‌احتراق و پیش از استفاده بررسی شود، اما به ‌‌‌دلیل مسائل محیط‌زیستی، پسا‌احتراق گزینه مناسبی نیست؛ از این رو با هدف ارزش ‌‌‌افزوده باید پیش از استفاده مازوت گوگردزدایی انجام و تبدیل به فرآورده بهتر شود.

وی افزود: برای مدیریت ناترازی گاز باید از مازوت استفاده شود؛ از این رو باید کیفیت مازوت بهبود یابد و برای این کار سیستم‌های جدیدی را برای کاهش مازوت استخراج کنیم.

شهنام اشتری، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان شرقی ۹ دی ماه سال‌جاری در گفت‌‌‌وگو با خبرگزاری «ایرنا» با تایید مازوت‌‌‌سوزی نیروگاه حرارتی تبریز، اظهار کرد: این موضوع در آلودگی هوای این کلان‌شهر تاثیر بسزایی دارد.

بهنام یوسفی، عکاس خبرگزاری مهر نیز در تاریخ ۹ دی ماه سال‌جاری عکس‌‌‌هایی را از مازوت‌‌‌سوزی نیروگاه شازند روی سایت این خبرگزاری منتشر کرد. نیروگاه شازند شبانه‌‌‌روز ۴ میلیون لیتر مازوت می‌‌‌سوزاند که سهم قابل‌توجهی در آلودگی هوای اراک دارد.

نیروگاه‌‌‌های ایران مجهز به سیستم کنترل آلودگی یا تصفیه هوا هستند؟

روزنامه ایران در گزارشی که در تاریخ ۶ آذر ماه سال ۱۴۰۰ منتشر کرد، آورده است: «نیروگاه‌ها بر اساس ماده ۲۳ قانون هوای پاک موظف به استفاده از سیستم کنترل آلودگی هستند اما هیچ نیروگاهی تاکنون به این سیستم تجهیز نشده است.»

اما خبرگزاری «ایسنا» در ۱۹ دی ماه سال ۱۴۰۱ در گزارشی تحت عنوان «تنیده شدن نانو‌الیاف‌‌‌ها در کلاف آلایندگی صنایع نیروگاهی» به نقل از علی‌‌‌اصغر نجیمی، مدیر گروه صنعت ستاد توسعه فناوری نانو،  این‌‌‌چنین آورده است: نانو‌فیلترها شامل دو دسته «هوای ورودی» و «هوای خروجی» کارخانه‌‌‌ها و واحدهای صنعتی است و هر صنعتی که موتور یا توربین داشته باشد، دارای هوای ورودی است که در حال حاضر در این زمینه تکنولوژی «نانو‌فیبر» را در اختیار داریم که شامل دستگاه‌‌‌های تولیدکننده نانو الیاف و فیلترهای نانویی می‌شود که توسط شرکت‌های دانش‌‌‌بنیان از سال ۱۳۹۰ توسعه ‌یافته است.

نجیمی با بیان اینکه برخی از شرکت‌های صنعتی برای تصفیه هوای خروجی واحدهای صنعتی خود اقدام به واردات این نوع فیلترها کردند، اظهار کرد: اما به دلیل اعمال تحریم‌‌‌ها از فروش آن به ایران امتناع شد و شرکت‌های نانویی دانش‌‌‌بنیان در این زمینه وارد شدند و توانستند این نوع فیلترها را به صورت صنعتی تولید کنند؛ به گونه‌‌‌ای که در حال حاضر در یکی از شرکت‌های صنعتی پنج خط تولید این نوع فیلترها راه‌‌‌اندازی شده و ظرفیت بالایی از تولید فیلترهای ویژه هوای ورود کارخانه‌ها و واحدهای صنعتی و نیروگاه‌‌‌ها ایجاد کرده‌‌‌اند.

وی با اشاره به اینکه سایر شرکت‌های صنعتی نیز دستگاه‌‌‌های تولیدکننده نانو‌فیلترهای داخلی را خریداری و اقدام به راه‌‌‌اندازی خطوط فیلترهای نانویی هوای ورودی واحدهای صنعتی کردند، یادآور شد: ویژگی این فیلترها این است که هوای پاک‌‌‌تری را وارد محفظه احتراق می‌کند. زمانی که هوای پاک وارد محفظه شود، احتراق به صورت کامل انجام می‌شود.

نجیمی اضافه کرد: این ویژگی هم کاهش مصرف سوخت را به دنبال دارد و هم باعث می‌شود آسیب به قطعات متحرک موتور کاهش یابد و نتیجه این دو عامل کاهش هزینه‌‌‌های تعمیر و نگهداری در مجتمع‌‌‌هایی که از نانو‌فیلتر بهره می‌‌‌برند، خواهد شد. مدیر گروه صنعت ستاد توسعه فناوری نانو، افزایش بهره‌‌‌وری تولید برق در نیروگاه‌‌‌ها را از دیگر دستاوردهای بهینه‌‌‌سازی مصرف سوخت دانست و یادآور شد: بر اساس گزارش‌‌‌های منتشر شده استفاده از فیلترهای نانو برای تصفیه هوای ورودی نیروگاه‌‌‌ها، تا حدود یک‌درصد بهره‌‌‌وری را افزایش می‌دهد که عدد بالایی برای نیروگاه‌‌‌ها به شمار می‌رود.

وی با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۳۰ نیروگاه از این نوع فیلترها استفاده می‌کنند، اضافه کرد: علاوه بر نیروگاه‌‌‌ها شرکت نفت و گاز نیز از این نوع فیلترها در واحدهای خود استفاده می‌کنند.

نسل جدید نانو‌فیلتر با قابلیت جذب دوده

در شرایطی که آلودگی هوای کلان‌شهرها مشکلات بسیاری را ایجاد کرده است، نوآوری محققان ایرانی به کمک رفع آلاینده‌‌‌های هیدروکربنی محیط‌زیست آمده است. فیلتر دوده تولید شده قابلیت اجرا روی انواع خودروی دیزلی و حتی با پایه موتور یورو ٢ و با شرایط سوخت گازوئیل یورو ٢ و ٧٠٠ PPm گوگرد را دارد. همچنین عمر و پایداری سه برابری نسبت به نمونه فیلتر سرامیکی خارجی دارد.

این فیلتر هوا قدرت جذب ذرات کوچک‌تر از ۲.۵میکرون را دارد. پس می‌تواند برای کنترل آلودگی گامی مهم باشد؛ ضمن آنکه این فیلترها با نصب یک نانوکاتالیست جاذب، قابلیت استفاده در خودروهای بنزینی را نیز دارد.

یکی دیگر از شرکت‌های دانش‌‌‌بنیان نانو فیلترهای صنعتی را به تولید رسانده و توانسته است فیلترهای نیروگاهی خود را به عراق و فیلترهای خودرویی را به افغانستان صادر کند. در فیلترهای هوای این شرکت از نانوالیاف استفاده شده است که این نانوالیاف نیز در این شرکت با خرید چهار دستگاه تولید نانوالیاف ایرانی، تولید می‌شود. فیلترهای صنعتی و نیروگاهی تولید شده در این شرکت دانش‌‌‌بنیان از قابلیت‌‌‌هایی چون حفاظت بهتر از قطعات توربین‌‌‌های نیروگاهی، کاهش هزینه‌‌‌های توقفات و افزایش توان تولید برق و افزایش عمر فیلترها حداقل به ۱.۵ برابر عمر فعلی برخوردارند.

تولید فیلترهای نانویی نمونه‌‌‌برداری از آلاینده‌‌‌های هوا

محققان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی موفق به اخذ گواهینامه نانومقیاس برای فیلتر نمونه‌‌‌برداری از سیلیس کریستالی شده‌‌‌اند که در فرآیند شناسایی کمی و کیفی آلاینده‌‌‌های هوا کاربرد دارد.

تاکنون تولید فیلترهای نمونه‌‌‌برداری از آلاینده‌‌‌های هوا در داخل کشور با محدودیت‌‌‌ همراه بوده و واردات آن نیز با توجه به تحریم‌‌‌های اقتصادی و نوسانات قیمت ارز، دشوار بوده است. بر این اساس توسعه فیلترهای تجاری بر پایه نانوالیاف برای اهداف نمونه‌‌‌برداری از آلاینده‌‌‌های ذره‌‌‌ای هوا مدنظر این محققان قرار گرفت. هدف اصلی این پروژه، جلوگیری از واردات این محصول و خروج ارز، معرفی نمونه‌‌‌های جدید و جایگزین برای فیلترهای نمونه‌‌‌برداری معمول و فراهم کردن شرایط فروش خطوط تولید نانوالیاف برای استفاده در تولید محصولی جدید به دنیاست.

در شناسایی و تعیین مقدار مواد شیمیایی در هوای محیط کار، مرحله‌‌‌ای با عنوان نمونه‌‌‌برداری وجود دارد که دارای اهمیت خاصی است و بر مبنای این نمونه‌‌‌برداری‌‌‌ها، آزمایش‌های لازم برای شناسایی کمی و کیفی آلاینده‌‌‌های هوا انجام گرفته و نتایج به دست آمده برای انجام اقدامات بعدی یعنی کنترل خطر آلاینده‌‌‌های شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تولید مدیاهای منسوج فیلترهای صنعتی هوا

هوای ایران در میان آلوده‌‌‌ترین هواها در جهان بوده و با توجه به رشد صنعتی در حال وخیم‌‌‌تر شدن است و ذرات معلق ناشی از فرآیند تولید مواد معدنی و سیمان در کارخانه‌‌‌ها به عنوان یکی از عوامل مهم ایجادکننده این آلودگی‌‌‌ها محسوب می‌شود. بر این اساس محققان جهاد دانشگاهی صنعتی امیرکبیر تولید مدیاهای منسوج فیلترهای صنعتی را در دستور کار قرار دادند.

در زمینه استفاده کارخانه‌‌‌های سیمان کشور از غبارهای تولیدی باید گفت که سیستم‌های فیلتراسیون قوی (فیلترهای هیبریدی) با مدیای منسوج بافته از الیاف معدنی مقاوم در برابر حرارت با ضریب بازدهی کمتر از ۱۰ میلی‌‌‌گرم در مترمکعب وارد کشور شده که مطابق با استانداردهای جهانی بوده و این سیستم‌ها به دلیل وارداتی بودن و قیمت آن تاکنون فقط در تعدادی از کارخانه‌‌‌های سیمان کشور نصب‌‌‌ شده‌‌‌اند. با کاربرد این نوع فیلترها در صنایع سیمان این شاخه از صنایع نیز به جمع دوستداران محیط‌‌‌زیست پیوسته است.

بومی‌‌‌سازی فناوری تولید مدیای منسوج از الیاف معدنی برای غبارگیری از گازهای خروجی کارخانه‌‌‌های آلاینده هوا و قطع وابستگی به خارج و پاسخگویی به نیازهای کنونی صنایع آلاینده هوا نظیر سیمان، مواد معدنی، فلزات و... از ضرورت‌‌‌های اجرای این طرح هستند.

از دستاوردها و خروجی این طرح می‌توان به تدوین دانش فنی تولید مدیای منسوج فیلتر بافته‌‌‌شده از الیاف معدنی مقاوم در برابر حرارت، ارزیابی عملکرد کیفی فیلترهای منسوج بافته‌‌‌شده از الیاف معدنی مقاوم در برابر حرارت در شرایط واقعی، قطع وابستگی به مدیای منسوج فیلتر بافته‌‌‌شده از الیاف معدنی مقاوم در برابر حرارت وارداتی و جلوگیری از خروج ارز و جلوگیری از آلودگی محیط‌‌‌زیست اشاره کرد.

تولید صنعتی فیلتر هوا

پژوهشگران کشور فیلترهای هوای نانوساختار برای فیلتر کردن هوای ورودی توربین و کمپرسورهای صنعتی با قابلیت ضد غبار و آب‌گریز را به بازار عرضه کردند. فیلتر هوا وسیله‌‌‌ای متشکل از الیاف است که ذرات جامد مانند گرد وغبار، آلودگی و باکتری را از هوا پاک می‌کند. این آلودگی‌‌‌ها هنگام عبور از فیلتر به الیاف تشکیل‌‌‌دهنده‌‌‌ آن متصل شده و از آن عبور نخواهند کرد؛ بنابراین هرچه منافذ موجود در فیلتر کوچک‌تر باشد، کارآیی فیلتر افزایش یافته و از عبور ذرات ریزتری می‌تواند جلوگیری کند.

این فیلترها (کوالسر) علاوه بر خاصیت جداسازی آلودگی، قدرت جداسازی مایع از مایع یا مایع از گاز را نیز دارند. به عنوان مثال سوخت مصرفی در هواپیما حتما باید با فیلترهای کوالسر فیلتر شده و پس از آزمایش استفاده شود. در تولید این محصول، بستر فیلتر که وظیفه‌‌‌ اصلی فیلتراسیون را بر عهده دارد، با نانوالیاف پوشش داده می‌شود که این امر سبب افزایش کارآیی و خواص فیلتر خواهد شد. این محصول که به‌‌‌طور خاص در فیلتر کردن هوای ورودی توربین و کمپرسورهای صنعتی، موتورهای دوار و سیستم‌های غبارگیر در محدوده صنعتی کاربرد دارد، از کارآیی بالاتری نسبت به فیلترهای رایج به لحاظ کمی و کیفی برخوردار است و بعضا دارای ویژگی‌‌‌های خاص نظیر خاصیت ضد غبار (آنتی داست) و آب‌گریزی است.

کاهش آلودگی هوا با نانوفیلترهای صنعتی

با توجه به افزایش آلاینده‌‌‌ها در کلان‌شهرهای کشور یکی از شرکت‌های دانش‌‌‌بنیان نانوفیلترهای صنعتی را به بازار عرضه کرده که قدرت جذب آلاینده‌‌‌های بیشتری نسبت به سایر فیلترها دارد.

این محصول به دلیل وجود نانوالیاف، قدرت جذب آلاینده‌‌‌های آن نسبت به فیلترهای رایج بسیار بالاتر بوده و امکان گیراندازی ذرات زیر ۲.۵ میکرون در این فیلترها وجود دارد؛ بنابراین شرکت‌ها و کارخانه‌‌‌های تولیدی می‌توانند با استفاده از این فیلترها نسبت به جذب ریزگردها از خروجی کارخانه اقدام کنند و در نهایت میزان رهایش ریزگردهای خطرناک به محیط‌زیست به حداقل برسد.

فیلترهای صنعتی حاوی نانوالیاف پلیمری از دیگر دستاوردهای دانش‌‌‌بنیان محققان کشور است که قابلیت زدایش ذرات آلاینده از خروجی کارخانه‌‌‌ها را دارد و در صنایع سیمان، فولاد، آرد، گچ، روغن نباتی و هر صنعتی که در جریان تولید، غبار ایجاد می‌کند، کاربرد دارد.

فیلتر نیروگاهی با فناوری نانوالیاف

محققان کشور با کسب فناوری تولید نانوالیاف موفق به تولید صنعتی فیلترهای نیروگاهی ارتقا یافته با استفاده از این فناوری شدند که با استفاده از آن، میزان بهره‌‌‌وری نیروگاه سالانه حدود ۲۰۰ میلیارد تومان افزایش می‌‌‌یابد.

با استفاده از نانو‌فیلترها در یک دوره کاری فیلتر (یک سال) در کل نیروگاه‌‌‌های کشور حدود یک میلیون و ۴۰۰‌هزار مگاوات تولید برق بیشتر خواهیم داشت. متوسط قیمت تمام‌شده هر مگاوات برق تولید‌شده در کشور برابر با یک میلیون و ۴۰۰‌هزار ریال است؛ بنابراین با استفاده از این فناوری در سال حدود ۲۰۰ میلیارد تومان برق بیشتر تولید خواهد شد. در حال حاضر نیروگاه سیکل ترکیبی بندرعباس از این فیلترها استفاده می‌کند و با استفاده از فیلترهای نانویی استهلاک پره‌‌‌های توربین کاهش یافته است؛ به طوری که برای هر دوره تعمیر برای هر نیروگاه حدود یک میلیارد تومان صرفه‌‌‌جویی خواهد داشت.

از جمله مزایای فیلترهای نیروگاهی اصلاح شده با نانوالیاف می‌توان به افزایش طول عمر فیلتر تا حدود دو برابر، کنترل و عدم‌افزایش افت فشار، افزایش قابل‌توجه کارآیی فیلتراسیون، افزایش راندمان تبدیل انرژی در صنایع خودرویی و نیروگاهی به همراه کاهش استهلاک تجهیزات و زمان خواب و تعمیر آنها و افزایش سطح حفاظت از توربین اشاره کرد.

فیلترهای صنعتی با قابلیت جمع‌‌‌آوری غبار

پروسه تولید اکثر کارخانه‌های صنعتی همراه با غبار است و این ذرات غبار اگر جمع‌‌‌آوری نشوند، به راحتی وارد محیط‌زیست شده و موجب آلودگی آن خواهند شد.

نمونه این آلایندگی افزایش ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون در فصول سرد سال است که بخشی از آن ناشی از تولید کارخانه‌های صنعتی است؛ از این رو محققان فیلترهایی را به تولید رساندند که حاوی پوشش‌‌‌های نانو‌الیاف است و قدرت جذب ذرات از ۳۰۰ نانومتر را دارند. در گذشته کارخانه‌ها از فیلترهای میکرومتری استفاده می‌‌‌کردند که جذب ذرات بالایی نداشتند، ولی نانوفیلترهای تولیدی مانع از انتشار ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون به هوا می‌‌‌شوند.

فناوری تولید نانوالیاف

مازوت یا نفت کوره یکی از هیدروکربن‌‌‌های نفتی است که در مراحل پالایش نفت خام پس از نفتا، بنزین و نفت سفید به ‌‌‌دست می‌‌‌آید و چون سیاه‌رنگ است به نام «نفت سیاه» نیز خوانده می‌شود. با اینکه مصرف مازوت در نیروگاه‌‌‌ها و سایر صنایع در پاییز و زمستان ممنوع است، اما همچنان تردیدهایی در این‌باره وجود دارد و برخی دلیل تشدید آلودگی هوا را استفاده از مازوت در نیروگاه‌‌‌ها و صنایع می‌‌‌دانند. اما نیروگاه‌ها زیر بار مصرف مازوت در ۶ماه دوم سال نمی‌‌‌روند و معتقدند که مازوت تنها ۶‌درصد سوخت موردنیاز نیروگاه‌‌‌ها را تشکیل می‌دهد؛ بنابراین نمی‌تواند سبب آلودگی هوا باشد.

سخنگوی صنعت برق در گفت‌‌‌وگوهای اخیر خود اعلام کرده است که در پنج نیروگاهی که در استان تهران برق تولید می‌کنند، مازوت مصرف نمی‌شود. مدیرکل روابط‌‌‌عمومی شرکت پالایش و پخش فرآورده‌‌‌های نفتی نیز بیان کرده است این شرکت تنها تامین‌‌‌کننده نیاز سوختی کشور است؛ تا جایی که ما می‌‌‌دانیم ۱۰سال است شیر توزیع مازوت باز نشده است.

رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز می‌‌‌گوید: درحال‌‌‌ حاضر نیروگاه‌‌‌های شهرهای تهران، اصفهان، کرج و اراک هیچ ‌‌‌کدام مازوت‌‌‌سوزی ندارند و اگر هم مازوت بسوزانند، انتشار آلاینده‌‌‌های حاصل از این سوخت فسیلی علت آلودگی هوا نیست، بلکه عامل تشدیدکننده آلودگی هواست.

رئیس سازمان محیط‌زیست نیز ۲۲ آذر ماه ۱۴۰۲ در حاشیه نشست دولت گفت: به‌‌‌ عنوان امین مردم اعلام می‌‌‌کنم که مازوت‌‌‌سوزی در هیچ‌‌‌یک از نیروگاه‌‌‌هایی که نزدیک کلان‌شهرها و مراکز جمعیتی قرار دارند، انجام نمی‌شود و این موضوع فقط برای نیروگاه‌‌‌هایی است که دور از مراکز جمعیتی قرار دارند.

رئیس پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت نیز به این نکته اشاره کرد که افزون‌‌‌ بر گوگردزدایی مازوت می‌توانیم آن را به ارزش‌‌‌ افزوده تبدیل کنیم؛ از این رو افزون بر تولید محصولاتی نظیر گازوئیل، بنزین و... می‌توانیم فرآورده با ارزش بالاتر نیز از مازوت بگیریم. به گفته وی، گوگردزدایی پیش از استفاده از نفت کوره، گوگردزدایی از دودکش پس از مصرف و جایگزین کردن با سوخت‌‌‌های دیگر از راهبردهای مهم جهانی برای رفع مشکل محیط‌زیست است. اگر‌چه توصیه‌‌‌های بهداشتی و سلامتی بسیاری برای کاهش آثار منفی آلاینده‌‌‌ها وجود دارد اما در نهایت کارشناسان توصیه می‌کنند استفاده از دستگاه تصفیه هوا برای کاهش خطر مسمومیت با آلاینده‌‌‌های ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی مانند مازوت ضروری است.

در کشورهای پیشرفته روی دودکش‌‌‌های نیروگاه، تجهیزات رفع آلودگی و فیلتراسیون به منظور تصفیه و فیلتر گاز خروجی از نیروگاه‌‌‌ها نصب می‌شود و همین مساله مانع از انتشار آلودگی ناشی از سوخت زغال‌‌‌سنگ و مازوت در محیط می‌شود. در ایران نیز به دلیل عدم‌استفاده از فناوری‌‌‌های موجود در حوزه فیلتراسیون، به تمام نیروگاه‌‌‌ها سوخت گاز و گازوئیل تحویل داده می‌شود، اما در فصول سرد سال به علت کمبود گاز و گازوئیل، به طور محدود در برخی نیروگاه‌‌‌ها نفت کوره توزیع و ارائه می‌شود، اما در کنار آن باید نسبت به استانداردسازی نیروگاه‌‌‌ها اقدام شود. محققان کشور با کسب فناوری تولید نانوالیاف موفق به تولید صنعتی فیلترهای نیروگاهی ارتقا یافته شدند که با استفاده از آن، میزان بهره‌‌‌وری نیروگاه سالانه حدود ۲۰۰ میلیارد تومان افزایش می‌‌‌یابد. با استفاده از نانو‌فیلترها در یک دوره کاری فیلتر (یک سال) در کل نیروگاه‌‌‌های کشور حدود یک میلیون و ۴۰۰‌هزار مگاوات تولید برق بیشتر خواهیم داشت. متوسط قیمت تمام‌شده هر مگاوات برق تولید شده در کشور برابر با یک میلیون و ۴۰۰‌هزار ریال است؛ بنابراین با استفاده از این فناوری در سال حدود ۲۰۰ میلیارد تومان برق بیشتر تولید خواهد شد.