بزرگ‌ترین جایزه ادبی جهان به هان‌ کانگ از کره جنوبی رسید

بازگشت نوبل ادبیات به آسیا

جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۲۴ به هان کانگ، نویسنده اهل کره جنوبی، رسید. چهره‌های آسیایی که قبل از این، این جایزه مهم را از آن خود کرده‌اند، مو یان از چین در سال ۲۰۱۲ و ایشی‌گورو از ژاپن در سال ۲۰۱۷ هستند. هان کانگ، نویسنده زن ۵۳ساله، با مجموعه آثارش که به گفته آکادمی «با نثر شاعرانه قدرتمندش با آسیب‌های تاریخی مواجه شده و شکنندگی زندگی انسان را آشکار کرده است» توانست جایزه صد و هفدهمین دوره این رویداد را آن خود کند؛ جایزه‌ای که برای نخستین بار به کره جنوبی و یک زن آسیایی می‌رسد و هشتمین جایزه‌ای است که برای قاره بزرگ به ارمغان می‌آورد. نکته عجیب این است که پس از توسعه اقتصادی کره جنوبی، حالا هنر و ادبیات این کشور نیز رشد عجیبی کرده و از یک سو فیلم‌های سینمایی و سریال‌هایش در دنیا عرض‌اندام می‌کنند و از سویی دیگر ادبیاتش مورد توجه قرار می‌گیرد.

پنج شنبه 1404/09/27 18:14 دسته بندی: اخبار فرهنگ و هنر کد خبر: 22237

نام هان کانگ اگرچه تاکنون در کنار قله‌های ادبیات قرار نگرفته، اما چندان هم گمنام و بی‌فروغ نیست. رمان «گیاه‌خوار» او در سال ۲۰۱۶ برنده جایزه «بوکر بین‌المللی» شد و احتمالا به واسط همین جایزه بوده که اهالی کتاب در کشور ما با نام و آثار او آشنا شده‌اند. کتاب «گیاهخوار» با سه ترجمه در ایران منتشر شده است؛ این رمان با همین نام به قلم مهلاسادات عرب از سوی انتشارات آناپنا و برگردان مرضیه‌سادات هاشمی‌پور توسط انتشارات ماهابه به چاپ رسیده و همچنین با عنوان «زنی که درخت شد» با ترجمه نیلوفر رحمانیان از سوی نشر نوای مکتوب روانه بازار کتاب شده است. علاوه بر این، رمان‌های «اعمال انسانی» با برگردان علی قانع و «کتاب سپید» با ترجمه مژگان رنجبر هر دو توسط انتشارات چترنگ به دست علاقه‌مندان رسیده است.

نویسنده و آثارش

هان کانگ سال ۱۹۷۰ در گوانگجو در جنوب‌غربی کره‌ جنوبی متولد شد و در ده‌سالگی با خانواده‌اش به سئول نقل‌مکان کرد. او در دانشگاه یانسه ادبیات کره‌ای خواند و ابتدا به شعر روی آورد. مجموعه‌ای از اشعار او در مجله «ادبیات و جامعه‌» درکره منتشر شد اما هان به‌زودی به‌سوی داستان‌نویسی رفت. نخستین مجموعه‌داستانش با نام «عشق یوسو» سال ۱۹۹۵منتشر شد.

مطرح ‌شدن نام هان کانگ در غرب به کمتر از ده‌ سال پیش باز می‌گردد. وقتی رمان «گیاه‌خوار» که سال ۲۰۰۷ منتشر شده بود، به انگلیسی ترجمه و سال ۲۰۱۶ برنده‌ جایزه‌ بوکر بین‌المللی شد. در آن زمان این انتخاب «انتخابی عجیب از نویسنده‌ای گمنام» محسوب می‌شد. رمان «گیاه‌خوار» داستان زنی است که با تصمیم به ترک خوردن گوشت و گیاه‌خواری، از هنجارهای اجتماعی سرپیچی می‌کند. این تصمیم به ظاهر ساده روابط او با شوهر، خانواده و جامعه را تغییر می‌دهد. رمان «گیاه‌خوار» به مسائل مربوط به اختیار بر بدن و کنترل اجتماعی و شورش در برابر آن در جامعه‌ سنتی مردسالار کره می‌پردازد؛ جامعه‌ای که هنجارهایش مانند بسیاری از جوامع مردسالار آسیاست.

یکی ‌دیگر از آثار تحسین‌شده‌ هان کانگ رمان «اعمال انسانی» است که در سال ۲۰۱۴ منتشر شد. او در این رمان به قیام سال ۱۹۸۰ گوانگجو می‌پردازد. در آن سال دولت کودتا که یک ‌سال قبل‌تر به ‌قدرت رسیده بود با خشونتی هرچه تمام‌تر قیام دانشجویان و هواداران دموکراسی را سرکوب کرد. صدها و بنا به آمار غیررسمی هزاران نفر کشته و ده‌ها هزارنفر بازداشت شدند.

«اعمال انسانی» رمانی چندروایی است که کشتار، سرکوب و همچنین تاثیر ادامه‌دار آن بر قربانیان و بازماندگان را روایت می‌کند. آثار هان کانگ مانند رمان بعدی‌اش «کتاب سپید» که در سال ۲۰۱۶ به چاپ رسید، به موضوعاتی دردناک و درگیر با احساس می‌پردازند.

او تجربه‌های زنانه را در بستری از تاریخ و در کنش با جامعه به تصویر می‌کشد. در بسیاری از آثار هان کانگ ما زنانی را می‌بینیم که در برابر جامعه‌ مردسالار و فشارهای اجتماعی می‌ایستند. شاید به همین دلیل انتخاب هان کانگ با استقبال بین‌المللی مواجه شده است.

واکنش‌ها

نخستین واکنش هان‌ کانگ از دریافت جایزه بسیار آرام و با متانت بوده. او در اولین گفت‌وگوها پس از شنیدن این خبر مهم با ابراز شگفتی، آن را افتخارآمیز دانست اما گفت ترجیح می‌دهد که غروب خود را با نوشیدن چای همراه پسرش در آرامش جشن بگیرد. اما همه بازتاب‌ها در کره به این آرامی نبوده‌اند. در پارلمان کره جنوبی، جلسه دولت برای تشویق هان و کسب جایزه توسط او، متوقف شد و یون سوک یول، رئیس‌جمهور کره جنوبی که برای ملاقات با رهبران آسیایی در لائوس بود، بیانیه‌ای برای تبریک به هان منتشر کرد و این موفقیت را دستاورد بزرگی در تاریخ ادبیات کره و لحظه‌ای خاص برای ملت خواند. یون نوشت: شما زخم‌های دردناک تاریخ مدرن ما را به ادبیاتی بزرگ بدل کردید و من به شما برای بالا بردن ارزش ادبیات کره احترام می‌گذارم. همچنین مردم کره جنوبی پنج‌شنبه پس از معرفی برنده جایزه نوبل ادبیات، از اینکه نویسنده این کشور برنده نوبل شده، با شادی و حیرت واکنش نشان دادند و بیان کردند که این جایزه غرور ملی را برای نفوذ فرهنگی رو‌به‌رشد این کشور برانگیخته است. علاوه بر این، با انتشار این خبر در کره جنوبی، برخی از کتابفروشی‌های آنلاین برای درخواست سریع خرید کتاب‌های او و ترافیک شدید، به صورت موقتی مسدود شدند. شبکه‌های اجتماعی کره جنوبی هم پر شد از پیام‌های شادی‌بخش که تحسین و غرور ملی را نشان می‌داد. برخی از کاربران اینترنتی هم تاکید کردند که هان نخستین زن آسیایی است که برنده این جایزه شده و از آن به عنوان بیانیه‌ای در برابر ادبیات سنتی این کشور که مردسالار است، استفاده کردند.

نگاه مترجم

علی قانع، مترجم باسابقه که کار ترجمه رمان «اعمال انسانی» این نویسنده را به عهده داشته، با اشاره به سختی‌های ترجمه این کتاب، به ایسنا گفت: کتاب را از زبان انگلیسی ترجمه کرده‌ام. این کتاب زبان شاعرانه‌ای داشت و برخی تعابیر به فرهنگ کره‌ای مربوط بود؛ بنابراین معادل‌یابی و معادل‌سازی و همچنین انتقال آن حس و نگاه خانم هان کانگ دشوار بود. این زبان شاعرانه‌ بارها و بارها اشکم را درآورد؛ چه زمانی که داستان را می‌خواندم، چه زمان ترجمه و چه زمان بازبینی اثر.

او افزود: کتاب فوق‌العاده است و خوشحالم بعد از چند سال دیده نشدن، با گرفتن این جایزه دیده خواهد شد؛ البته اگر نگویند تلخ و افسرده‌کننده است. معمولا مخاطبان نه‌فقط در ایران، بلکه در دنیا منتظرند اتفاقی پیرامون کتاب رخ دهد و بعد به سراغش بروند. این خانم نوبل گرفت و الان مخاطبان کنجکاو هستند تا ببینند چه‌ نوشته است. حتی ممکن است بعضی‌ها دوباره سراغ کتاب بروند و بگویند که اصلا تلخ و سیاه نبود.

قانع درباره اینکه ادبیات کره در کشور ما چندان شناخته‌شده نیست، گفت: متاسفانه همین‌طور است. بسیاری در ایران جومونگ را دیده‌اند و او را می‌شناسند اما خانم هان کانگ را نمی‌شناسند.