وقتی اقتصاد، حقوق بشر را نادیده می‌گیرد

پنج شنبه 1404/09/20 18:16 دسته بندی: اقتصاد کلان کد خبر: 16149

بااین‌‌‌حال، حماس هنوز در غزه است. از یک‌‌‌سو، بنیامین نتانیاهو همچنان بر «پیروزی کامل» پافشاری می‌کند و از پاسخ روشن به پیشنهاد آتش‌‌‌بس جو بایدن طفره می‌رود و در مقابل، راست افراطی اسرائیل هم، چنین آتش‌‌‌بسی را بدون نابودی کامل حماس رد می‌کند. از سوی دیگر، بایدن همچنان در دام آشفتگی‌‌‌هاست. این در حالی است که فلسطینی‌‌‌ها همچنان مرگ را به آغوش می‌‌‌کشند و متحمل بمب و ویرانی و گرسنگی می‌‌‌شوند. بااین‌‌‌حال، به این دلیل که در یک جنگ نمی‌‌‌توان پیروز شد، به این معنا نیست که برنده‌‌‌ای ندارد.

در ۱۴مه‌ (۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳)، چند روز پس‌‌‌ازاینکه اسرائیل به رفح حمله کرد، بایدن به کنگره اطلاع داد که دولت او همچنان به ارائه‌‌ تسلیحات به ارزش یک‌میلیارد دلار دیگر به اسرائیل ادامه خواهد داد. این بخشی از کمک نظامی بیش از ۱۲.۵میلیارد دلاری بود که ایالات‌‌‌متحده از ۷ اکتبر به اسرائیل داده بود. اعطای چنین کمکی عدول تمام‌‌‌عیار از تصمیم قبلی بایدن مبنی بر توقف ارسال تسلیحات به اسرائیل بود. یک کارشناس صادرات تسلیحات به وال‌‌‌استریت‌ژورنال گفت: «این تنها نمونه‌‌ دیگری از تصمیم دولت بایدن است که نشان می‌دهد به دست خودش پیام خود را مخدوش می‌کند.»

هر بحثی که در مورد کاهش هژمونی ایالات‌‌‌متحده وجود داشته باشد، بازار جهانی تسلیحات مکانی است که در آن قدرت آمریکا در حال رشد است. براساس گزارش «سیپری» (SIPRI)، موسسه‌‌ تحقیقاتی مستقل، ایالات‌‌‌متحده دارنده و مسوول ۳۴‌درصد از کل صادرات تسلیحات از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ بوده است. تا سال ۲۰۲۳، این رقم به ۴۲‌درصد افزایش یافت. حدود ۳۸‌درصد از صادرات تسلیحات ایالات‌‌‌متحده در آن زمان به خاورمیانه سرازیر شد، به این صورت که سهم اسرائیل ۳.۶‌درصد را تشکیل می‌‌‌داد؛ اسرائیل ۶۹‌درصد از واردات تسلیحات خود را از واشنگتن تامین می‌کند. اگرچه جنگ‌‌‌های امپریالیستی آمریکا با شکست‌‌‌های دردناکی همراه بوده، اما این واقعیت هم پنهان مانده که برندگانی هم وجود داشته است و همین امر در مورد تحولات غزه و حمایت آمریکا از اسرائیل در این جنگ نیز صدق می‌کند. این برندگان در اتاق‌‌‌های هیات‌‌‌مدیره‌‌ شرکت‌ها هستند. این شرکت‌ها به این دلیل برجسته شده‌‌‌اند که نقشی غیرمعمول در ماشین سرکوب اسرائیل دارند. پیروزی این شرکت‌ها باعث می‌شود که اسرائیل به نسل‌‌‌کشی خود در غزه ادامه ‌‌‌دهد.

1. شرکت «کُلت»

از آنجا که در 11ماه گذشته همه‌‌ نگاه‌‌‌ها به غزه دوخته شده است، شهرک‌‌‌نشینان اسرائیلی هم از فرصت استفاده کرده و حملات خود را به فلسطینیان در کرانه‌‌ باختری، اغلب با کمک سلاح‌‌‌های ساخت آمریکا تشدید کرده‌‌‌اند. در نوامبر 2023، اسرائیل 24‌هزار قبضه تفنگ نیمه‌اتوماتیک و اتوماتیک را به شرکت‌های آمریکایی سفارش داد که بیشتر آنها از شرکت «کلت» بود. اسرائیل اعلام کرد که برخی از این تفنگ‌‌‌ها به غیرنظامیان می‌‌‌رسد؛ احتمالا به‌‌‌عنوان بخشی از طرح «ایتامار بن گویر» برای توزیع اسلحه بین جوخه‌‌‌های «امنیتی» شهرک‌‌‌نشینان. اگرچه نیویورک‌‌‌تایمز نگرانی وزارت امور خارجه در مورد استفاده از این تسلیحات برای غیرنظامیان را گزارش کرد -به‌‌‌عنوان بخشی از تلاش شهرک‌‌‌نشینان برای بیرون راندن فلسطینی‌‌‌ها از سرزمینشان- اما دولت بایدن در نهایت این توافق را تایید کرد. در اول ماه مه، وزارت دفاع یک قرارداد 26.6میلیون دلاری با «کلت» را برای تحویل این اسلحه‌‌‌ها اعلام کرد.

2. شرکت فوردموتور

ممکن است طعنه‌‌‌آمیز به نظر برسد که شرکتی که توسط بدنام‌‌‌ترین یهودی‌‌‌ستیز ایالات‌‌‌متحده تاسیس شد، وسایل نقلیه‌‌ زرهی به دولت یهود می‌دهد. اما ناسیونالیسم قومی خشمگینی که هم «هنری فورد» و هم دولت کنونی اسرائیل را تحریک می‌کند، به ایجاد این فروش دامن می‌‌‌زند. در ماه دسامبر، وزارت دفاع اسرائیل اعلام کرد که محموله‌‌ جدیدی از تجهیزات نظامی را دریافت کرده و به دنبال آن، تصویری از یک خودروی شاسی‌‌‌بلند فورد «F-350 » را منتشر کرد. این یکی از چند شاسی‌‌‌بلند غول‌‌‌پیکر فورد در مجموعه خودروهای ارتش اسرائیل بود. به گفته‌‌ ارتش اسرائیل، این خودروهای شاسی‌‌‌بلند «F-350» به سنسورها و دوربین‌‌‌های پیشرفته مجهز شده‌اند تا به‌‌‌عنوان یک وسیله‌‌ نقلیه‌‌ زمینی بدون سرنشین عمل کنند. فورد اولین کارخانه‌‌ مونتاژ خود را اندکی پس از جنگ شش‌‌‌روزه‌‌ 1967 در اسرائیل ساخت. کسب‌وکار چند دهه‌‌‌ای فورد در آنجا برای پاک کردن لکه‌‌ یهودی‌‌‌ستیزی بنیان‌گذارش بسیار مهم بوده است.

3. شرکت کاترپیلار

کاترپیلار، غول تجهیزات ساخت‌‌‌وساز، شرکت اسلحه‌‌‌سازی نیست. اما وقتی نوبت به تلاش‌‌‌ها برای ایجاد آنچه اسرائیل «حقایق روی زمین» می‌‌‌خواند می‌‌‌رسد، برخی از قوی‌‌‌ترین سلاح‌‌‌ها شلیک نمی‌‌‌کنند، خاک می‌‌‌شوند. این یعنی چه؟ تجهیزات کاترپیلار در ماه‌‌‌های اخیر خرابی‌‌‌های زیادی را در غزه به بار آورده است. به‌‌‌ویژه بولدوزرهایش مشغول حفر بزرگراه وسیعی بودند که از حصار مرز شرقی غزه در نزدیکی کیبوتس «نهال اوز» تا خیابان «الرشید» که در امتداد سواحل مدیترانه قرار دارد، کشیده شده است. هدف از این بزرگراه که به «کریدور نتساریم» معروف است، تسهیل دسترسی ارتش اسرائیل به سراسر غزه برای سال‌های آینده و درعین‌‌‌حال دو قسمت کردن این باریکه است. به گزارش وال‌‌‌استریت‌ژورنال، در همان زمان، ارتش اسرائیل از «بولدوزرها و انفجارهای کنترل‌‌‌شده» برای ایجاد یک منطقه‌‌ حائل در امتداد مرزهای خود در غزه که به‌‌‌طور یک‌‌‌جانبه ترسیم شده است، استفاده کرده و قلمرو مجاز برای فلسطینیان را کوچک می‌کند.

این بولدوزرهای ترسناک فقط ماشین‌‌‌آلات سنگین نیستند. برای سال‌ها، اسرائیل از کاترپیلارهای «D9» - بولدوزر زره‌‌‌پوش برای مقاومت در برابر شلیک موشک و آرپی‌‌‌جی- برای تخریب خانه‌‌‌های فلسطینی‌‌‌ها در کرانه‌‌ باختری و غزه استفاده کرده است. سال 2004 و طی انتفاضه‌‌ دوم، «دیده‌‌‌بان حقوق بشر» از کاترپیلار خواست تا فروش D9 به اسرائیل را که از آن برای «ویران کردن خانه‌‌‌های فلسطینی‌‌‌ها، تخریب کشاورزی و ویران کردن جاده‌‌‌ها برخلاف قوانین جنگ» استفاده می‌کند، متوقف کند. «جیمز اونز»، مدیرعامل کاترپیلار در آن زمان، در پاسخ گفت که این شرکت «توانایی عملی یا حق قانونی برای تعیین نحوه‌‌ استفاده‌‌ محصولات پس از فروش را ندارد.» اکنون گزارش شده است که بولدوزرهای کاترپیلار فعالانه در تخریب‌‌‌های غزه حضور دارند.

4. شرکت پالانتیر

در حالی که گوگل، یکی دیگر از شرکت‌هایی که روابط نزدیکی با ماشین جنگی اسرائیل دارد، با نارضایتی داخلی بر سر فعالیت خود در اسرائیل به مشکلاتی برخورده است، شرکت هوش مصنوعی «پالانتیر» (Palantir) با افتخار همکاری خود را با اسرائیل ترویج می‌کند. در ژانویه، «الکس کارپ»، مدیرعامل این شرکت با «اسحاق هرتزوگ» رئیس‌‌‌جمهور اسرائیل ملاقات کرد و از تمایل اسرائیل به محصولات پالانتیر سخن گفت (سپس «پیتر تیل» یکی دیگر از پایه‌‌‌گذاران این شرکت هم به او پیوست). اگرچه کارپ در آن زمان نوع محصولات را مشخص نکرد، اما پالانتیر تایید کرد که اسرائیل از یک اکوسیستم فناوری دفاعی به نام «خدمات وب دولتی پالانتیر» استفاده می‌کند. کارپ در مصاحبه‌‌‌ای با بلومبرگ گفت که در شرایط عادی با فراخوان‌‌‌هایی برای محدود کردن برنامه‌‌‌های هوش مصنوعی مورد استفاده‌‌ ارتش موافقت خواهد کرد. وی گفت: «اما واقعیت زندگی ما در حال حاضر، همان‌طور که اسرائیل می‌‌‌داند، این است که دشمنان ما واقعی و خطرناک هستند و از هنجارهای رفتاری فراتر می‌‌‌روند.»

وضعیت کارپ به‌‌‌عنوان دلال «هوش مصنوعی نظامی» سزاوار شک و تردید است. پالانتیر یکی از شرکت‌های فعال در زمینه‌‌ این به‌‌‌اصطلاح «جنگ علیه ترور» است. این شرکت به‌‌‌عنوان یک «داده‌کاو» (data miner) با تزریق سرمایه از «In-Q-Tel» (بازوی سرمایه‌گذاری سیا) شروع به کار کرد. سپس محصولاتش تا حدی به لطف فشار یک ژنرال گمنام ارتش به نام «مایک فلین» به میدان‌‌‌های جنگ افغانستان منتقل شد. در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، پالانتیر یک قرارداد «داده‌‌‌کاوی» با ارتش به ارزش بیش از 800میلیون دلار و قرارداد دیگری با اداره‌‌ مهاجرت و گمرک به ارزش 42میلیون دلار به دست آورد. اکنون درمی‌یابید که چرا نتانیاهو این افراد را دوست دارد.

5. گوگل

در سال 2021، گوگل و آمازون در قرارداد 1.2میلیارد دلاری برای «سیستم محاسبات ابری» اسرائیل به نام «پروژه‌‌ نیمبوس» برنده شدند. اطلاعات عمومی کمی در مورد نحوه‌‌ کار نیمبوس در دسترس است، اما «سام بیدل» -گزارشگر The Intercept که اسناد داخلی گوگل را به دست آورده است- نقش این شرکت را ارائه‌‌ دستاوردهای حیاتی در هوش مصنوعی به اسرائیل توصیف می‌کند؛ به‌‌‌ویژه «قابلیت‌‌‌های تشخیص چهره، دسته‌‌‌بندی خودکار تصویر، ردیابی اشیا و حتی تجزیه‌‌‌وتحلیل احساسات که مدعی است محتوای احساسی تصاویر، گفتار و نوشتار را ارزیابی می‌کند.» از همان ابتدا، نیمبوس اعتراض کارگران گوگل را برانگیخت. در سال 2022، «آریل کورِن» از سمت خود به‌‌‌عنوان مدیر بازاریابی این شرکت استعفا داد. او در نامه‌‌‌ای در توضیح استعفای خود نوشت: «گوگل به‌‌‌طور سیستماتیک صدای فلسطینی‌‌‌ها، عرب‌‌‌ها و مسلمان را که نگران همدستی گوگل در نقض حقوق بشر فلسطینی‌‌‌ها هستند، خفه می‌کند.»

در اوایل سال‌جاری، «یووال آبراهام»، روزنامه‌‌‌نگار اسرائیلی، تحقیقی پرسروصدا و مفصل درباره‌‌ روش‌های شوم استفاده‌‌ ارتش اسرائیل از هوش مصنوعی در حمله به غزه منتشر کرد. یک برنامه‌‌ بدنام به نام «اسطوخودوس» یا «لاوندر» اهدافی را برای ارتش اسرائیل براساس میزان استقبال فرد از ستیزه‌‌‌جویی توسط برآوردهای هوش مصنوعی مشخص کرد. آبراهام گزارش داد که این موتور کشتارجمعی اسطوخودوس حدود 37‌هزار هدف را در مراحل اولیه‌‌ حمله به غزه شناسایی کرد. این نشان می‌دهد که اسرائیل قصد دارد قابلیت‌‌‌های هوش مصنوعی خود را تا کجا هدایت کند.

یک سازمان حقوق دیجیتال به نام «Access Now»، در ماه مه به «ساندار پیچای»، مدیرعامل «گوگل» و «آلفابت» نامه نوشت و از او خواست توضیح دهد که گوگل چه نقشی در نقض حقوق بشر اسرائیل در غزه داشته است. این گروه خاطرنشان کرد: «استفاده‌‌ هولناک از هوش مصنوعی در جنگ غزه و گسترش روابط گوگل با اسرائیل این پرسش را مطرح می‌کند: ارتش و دستگاه اطلاعاتی اسرائیل تا چه اندازه از محاسبات ابری و خدمات هوش مصنوعی، زیرساخت‌‌‌ها و سیستم‌های گوگل برای کشتار دسته‌‌‌جمعی غیرنظامیان بی‌‌‌گناه و کشتارجمعی در نوار غزه استفاده می‌کنند.» این گروه همچنان منتظر پاسخ است.

6. صنعت صادرات اسلحه‌‌ اسرائیل

همان‌‌‌قدر که توجه دولت‌‌‌ها معطوف به تدارک تسلیحات ایالات‌‌‌متحده برای ماشین جنگی اسرائیل است، اسرائیل نیز به‌‌‌نوبه‌‌ خود صنعت صادرات نظامی خود را پررونق ساخته است. براساس تحلیل اخیر «سیپری»، اسرائیل نهمین سوداگر بزرگ تسلیحات در جهان است که طبق گفته‌‌ مقامات رسمی این رژیم، فروش آن در سال 2022 به 12.5میلیارد دلار رسید. مشتریان اصلی‌‌‌اش هم شامل هند (37‌درصد صادرات دفاعی)، فیلیپین (12درصد)، ایالات‌‌‌متحده، سایر امضاکنندگان توافق‌نامه‌‌ ابراهیم و سایر کشورهایی هستند که به عنوان ناقضان حقوق بشر شناخته می‌‌‌شوند.

به گزارش هاآرتص در سال 2022، در حالی که بسیاری از کشورها پس از حملات هونتاهای نظامی میانمار به بیمارستان‌‌‌ها و دیگر اهداف غیرنظامی، از تامین سلاح به حکومت نظامی این کشور خودداری کردند، اما اسرائیل از سال 2018 حداقل چهار محموله سلاح به میانمار ارسال کرده است. افزون بر این، اسرائیل مبادرت به صادرات هواپیماهای بدون سرنشین و سیستم‌های دفاع هوایی و نرم‌‌‌افزار جاسوسی «پگاسوس» به بسیاری از کشورها کرده است که یکی از موارد آن رصد تلفن افراد نزدیک به جمال خاشقجی بود که از سوی سیستم اطلاعاتی عربستان در ترکیه قطعه‌‌‌قطعه شد. بی‌‌‌تردید، اینها پیش‌‌‌نمایشی از این است که اسرائیل از هوش مصنوعی برای جنگ غزه استفاده می‌کند. آنچه در غزه رخ می‌دهد، برای مدتی طولانی محدود به غزه نخواهد ماند.