صعود خودروسازان

اطلاعات منتشره از تولید ۱۱ماهه خودروسازان، حکایت از رشد ۱۹درصدی تیراژ محصولات سواری دارد. همچنین خودروسازان در آمار ماهانه رشد ۱۵درصدی تولید را در بهمن ماه به ثبت رساندند. طبق آمارهای ارائه‌شده از سوی سامانه کدال، سه شرکت ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو در مجموع طی ۱۱‌ماهه امسال ۹۸۱هزار و ۱۴۷ دستگاه خودروی سواری تولید کرده‌اند که نسبت به تولید ۸۲۱هزار و ۹۱دستگاهی مدت مشابه سال گذشته ۱۶۰هزار و ۵۶ دستگاه بیشتر تولید کرده‌اند. بنابراین تیراژ این سه خودروساز در ۱۱‌ماهه امسال ۱۹درصد نسبت به ۱۱‌ماهه سال ۱۴۰۰ رشد داشته است. درصد رشد تولید در ۱۱ماهه امسال مشابه درصد رشد نه‌ماهه است، در انتهای آذرماه ماه نیز آمار نه‌ماهه رشد ۱۹درصدی را نشان می‌داد اما در ده‌ماهه با کاهش تولید ماهانه این رقم به ۱۵درصد کاهش یافت.

بر این اساس می‌توان مهم‌ترین دلیل بهبود دوباره آهنگ رشد تولید در سه خودروسازی بزرگ کشور را نه در اتفاقات بهمن‌ماه بلکه در افت قابل‌توجهی که در دی‌ماه رخ داد جست‌وجو کرد؛ به طوری که سایپا و پارس‌خودرو به‌رغم رشد تولید قابل‌توجه از نظر درصدی نسبت به دی‌ماه باز هم کمی نسبت به آذرماه کمتر تولید داشته‌اند.

از طرف دیگر عرضه‌های صورت‌گرفته در بهمن‌ماه در بورس کالا توانسته تا حدی به تامین نقدینگی خودروسازان کمک کند. اما علت مهم‌تری هم در میان است. در واقع با نزدیک شدن به پایان سال دولت می‌خواهد هرطور که شده آمار تولید را افزایش دهد تا دست‌کم بتواند تا حدی به هدف تولیدی که ابتدای سال اعلام کرده بود نزدیک شود. از این‌روست که احتمالا فشار دولت در ماه‌های پایانی سال بر خودروسازان برای تولید بیشتر، شدت یافته است. بنابراین می‌توان فشار دولت بر تولیدکنندگان خودرو را نیز یکی دیگر از عوامل رشد تولید در بهمن‌ماه دانست؛ چراکه بسیاری از فاکتورهای دیگر مانند رشد تورم، افزایش نرخ ارز و بلاتکلیفی در سیاستگذاری در بهمن ماه تاثیر منفی بر تولید داشتند اما می‌توان گفت با فشار دولت شاهد این رشد در تولید خودروسازان هستیم.

اما پرسش این است که تولید خودروسازان تا چه اندازه می‌تواند به هدف تعیین‌شده در ابتدای سال نزدیک شود؟ هدف‌گذاری امسال این بود که یک‌میلیون و 600هزار دستگاه خودرو تولید شود که 200هزار دستگاه آن مربوط به بخش خصوصی و تجاری‌ها بوده و یک‌میلیون و 400هزار دستگاه آن را باید سه خودروساز بزرگ تامین می‌کردند. تا انتهای بهمن‌ماه ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو توانسته‌اند 981هزار و 147 دستگاه خودرو تولید کنند. بنابراین 418هزار و 853 دستگاه از برنامه اعلامی عقب هستند که تولید این میزان در اسفندماه تقریبا غیرممکن به نظر می‌رسد. اگر این سه خودروساز در اسفندماه نیز به اندازه بهمن‌ماه یعنی 109هزار و 738 دستگاه تولید باشند، آمار سالانه آنها به یک‌میلیون و 90هزار و 885 دستگاه می‌رسد که نشان از عدم‌تحقق 22درصد از هدف تعیین شده را دارد.

با‌این‌حال اگر فرض کنیم خودروسازان بتوانند در اسفندماه رشد تولید ماهانه 15درصدی نسبت‌ به بهمن‌ماه را رقم بزنند تولید ماهانه آنها به 126هزار و 198 دستگاه می‌رسد که آمار تولید سالانه را به یک میلیون و 107 هزار و 345 دستگاه می‌رساند که این به معنای عدم تحقق 292هزار و 655 دستگاهی و 20درصدی از هدف است.

با‌این‌حال نباید از رشد تولید در چند ماه اخیر چشم‌پوشی کرد. در بهمن ماه خودروسازان توانسته‌اند 15درصد رشد تولید ماهانه را رقم بزنند. در ماه‌های گذشته هم تقریبا رشد ماهانه در هر ماه رخ داده، بنابراین می‌توان گفت اگر سال آینده نیز خودروسازان بتوانند این شیب را حفظ کنند رسیدن به آمار تولید کل یک‌میلیون و 600هزار دستگاهی خودرو بعید به نظر نمی‌رسد، اگرچه خود وزارت صمت سنگ بزرگ‌تری برداشته و هدف‌گذاری یک‌میلیون و 800هزار دستگاهی برای سال آینده در نظر گرفته است. با‌این‌حال نباید غافل بود که فاکتورهای اساسی اقتصاد کلان همچنان دچار تلاطم هستند و دیگر خودروی ناقصی هم برای سال آینده باقی نمانده تا تکمیل آن به کمک آمار رشد تولید بیاید. بنابراین باید منتظر بود و دید آیا خودروسازان می‌توانند آهنگ رشد تولید خود را حفظ کنند یا نابسامانی‌ها می‌توانند نقش غالب را ایفا کنند.

حفظ شیب رشد در ایران‌خودرو

همانطور که اشاره شد بیشترین رشد تولید در 11ماهه امسال بین شرکت‌های خودروساز مربوط به ایران‌خودرو است که رشد 25درصدی تولید11ماهه نسبت به مدت مشابه سال گذشته را تجربه کرده است. آمار ده‌ماهه این خودروساز نیز رشد تقریبا مشابهی (24درصد) را نشان می‌داد. این خودروساز در 11ماهه امسال 535هزار و 443 دستگاه خودرو تولید کرده که نسبت به تولید 429هزار دستگاهی 11ماهه سال 1400، به میزان 105هزار و 768 دستگاه بیشتر است.  از میان محصولات ایران‌خودرو، بیشترین رشد تولید در ماه میانی زمستان مربوط به گروه پژو است. این خودروساز در ده‌ماهه سال جاری 325هزار و 560دستگاه از محصولات پژو تولید کرده است. در مدت مشابه سال گذشته تولید محصولات این گروه 288هزار و 761 دستگاه بود؛ بنابراین ایران‌خودرویی‌ها در این مدت 36هزار و 799 دستگاه بیشتر پژو تولید کردند که نشان از رشد 13درصدی آن دارد.

محصول دیگر ایران‌خودرو یعنی سمند نیز رشد قابل‌توجهی در تولید را تجربه کرده است. در یازده‌ماهه امسال ایران‌خودرو 66هزار و 788 دستگاه سمند تولید کرده است، این درحالی است که در مدت مشابه سال گذشته تولید این خودرو 46هزار و 429 دستگاه بود. بنابراین در مدت مذکور ایران‌خودرو 20 هزار و 359 دستگاه بیشتر از این خودرو تولید کرده که حاکی از رشد 44 درصدی تیراژ سمند در 11ماهه است. دنا محصول دیگری از این خودروساز است که به سراغ آن می‌رویم. از این خودرو از ابتدای سال مالی تا انتهای بهمن‌ماه 75هزار و 844 دستگاه تولید شده که نسبت به آمار مدت مشابه سال گذشته که 46هزار و 391دستگاه بود، رشد 63درصدی با 29هزار و 453 دستگاه تولید بیشتر را نشان می‌دهد.

رانا برخلاف دیگر محصولات این خودروساز با افت تولید در 11ماهه مواجه بوده است. این خودرو تا پایان بهمن‌ماه امسال ۲6هزار و 415 دستگاه تولید داشته که در مقایسه با 11ماهه پارسال از کاهش شش‌هزار و 871دستگاهی و حدود 20درصدی حکایت می‌کند. محصول مونتاژی ایران‌خودرو یعنی هایما رشد حدود ۱19درصدی را در 11‌ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته به خود می‌‌‌بیند. هایما در 11ماهه امسال با تیراژ 14هزار و 659دستگاهی تولید شده است. مونتاژ این محصول در مدت مشابه سال گذشته تنها شش‌هزار و 693 دستگاه بوده است.

اما با وجود رشد 119درصدی بیشترین رشد تولید مربوط به هایما نیست و این تاراست که بیشترین افزایش تولید را با 196درصد رشد از آن خود کرده است. این خودرو در 11ماهه امسال 23هزار و 540 دستگاه تولید شده است، این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته هفت‌هزار و 947دستگاه تارا تولید شده بود. در لیست محصولات ایران‌خودرو، گزینه‌ای به نام «سایر محصولات» قید شده که رقم چهارهزار و 788 دستگاهی برای تیراژ آن به ثبت رسیده است.

سرعت‌گیری سایپا و پارس‌خودرو

دیگر خودروساز بزرگ کشور، یعنی سایپا، نیز در آمار 11ماهه توانسته رشد تولید نسبتا خوبی داشته باشد. این تولیدکننده بزرگ خودرو که در ده‌ماهه امسال توانسته بود چهار درصد رشد داشته باشد، در 11ماهه با سرعت‌گیری مناسب، درصد رشد خود را به 6/ 10درصد رسانده است. در بین محصولات این شرکت، گروه X200 شامل تیبا، کوییک و ساینا بیشترین سهم را از تولید سایپا داشته‌اند که بعد از ماه‌ها از آمار تولید مدت مشابه سال گذشته گرچه محدود اما بیشتر است. این خودروها در 11ماهه امسال 250هزار و 660 دستگاه تولید شده‌اند که نسبت به آمار 249هزار و 997 دستگاهی سال گذشته 663 دستگاه بیشتر است. آنطور که آمار منتشرشده از بورس نشان می‌دهد، خودروی دیگر سایپا یعنی شاهین، در 11‌ماهه امسال 31هزار و 532 دستگاه تولید داشته که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته از رشد قابل‌توجه 57درصدی حکایت می‌کند. این محصول سایپا از ابتدای سال 1400 تا انتهای بهمن‌ماه همین سال 20هزار و 20 دستگاه تولید شده بود که نشان می‌دهد امسال در همین مدت 11هزار و 520 دستگاه بیشتر به تولید رسیده است.

این شرکت توانسته است در 11 ماه گذشته از سال جاری 40هزار و 497 دستگاه وانت پراید را به تولید برساند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 84درصد رشد داشته است. در مدت مشابه سال گذشته 21 هزار و 979 دستگاه از این خودرو تولید شده بود که نشان می‌دهد امسال 18هزار و 518 دستگاه بیشتر از وانت پراید تولید شده است. در ستون تولیدات سایپا نیز گزینه‌‌‌ای به نام «سایر محصولات» وجود دارد که تیراژ ۹۰دستگاهی در مقابل آن به ثبت رسیده است. از مهرماه به بعد نیز آمار تجمیعی این محصولات همان ۹۰ دستگاه بوده است. پارس خودرو در آمار تولید بهمن‌ماه نسبت به ماه‌های گذشته رشد تولید بیشتری را ثبت کرده؛ به طوری که این شرکت در 11ماهه امسال 23درصد افزایش تیراژ را تجربه کرده است.

این شرکت که زیرمجموعه سایپاست از ابتدای سال تا انتهای بهمن‌ماه 122هزار و 925 دستگاه خودرو تولید کرده که نسبت به آمار 99هزار و 657دستگاهی مدت مشابه سال گذشته 23 هزار و 268 دستگاه بیشتر است. بیشترین تعداد تولید در پارس‌‌‌خودرو طی بازه زمانی تحت بررسی به گروه Q200 مربوط می‌شود که 66هزار و 826 دستگاه از آن تولید شده است. در مدت مشابه سال گذشته میزان تولید این محصولات 55هزار و 437 دستگاه بود. بنابراین پارس‌خودرویی‌ها در این مدت توانسته‌اند 11هزار و 389 دستگاه بیشتر، از محصولات گروه Q200 تولید کنند که حاکی از رشد 20درصدی است.

کوییک اس نیز محصول دیگر این خودروساز است که در ده‌ماهه امسال ۱۹۴ دستگاه از آن تولید شده است. در مدت مذکور سال گذشته هنوز این خودرو به مرحله تولید نرسیده بود. کوییک معمولی دنده‌ای نیز در این آمار به چشم می‌خورد که تا انتهای بهمن‌ماه امسال 53هزار و 794 دستگاه از آن تولید شده است. این آمار برای مدت مشابه سال گذشته 31هزار و 190 دستگاه بود. بنابراین تولید این خودرو با میزان قابل‌توجه 72درصد رشد همراه بوده است. همچنین سومین خودروساز بزرگ ایران تا پایان بهمن امسال هزار و ۴۱۱ دستگاه کوییک اتومات‌پلاس را به تولید رسانده است، که آمار ده‌ماهه نیز دقیقا همین رقم را نشان می‌داد؛ بنابراین پارس‌خودرو در بهمن ماه هیچ کوییک اتومات‌پلاسی تولید نکرده است.

در 11ماهه سال 1400 هنوز این شرکت تولید این خودرو را آغاز نکرده بود. ساینا آخرین محصول مورد بررسی پارس‌خودرو است که در این مدت ۷۰۰ دستگاه از آن تولید شده است. این در حالی است که در ده‌ماهه سال ۱۴۰۰ تولید این خودرو به تعداد 12هزار و 436 دستگاه بوده است که نشان از کاهش ۹4درصدی تولید این محصول دارد. خودروهای گروه برلیانس نیز وضعیت مشابهی داشته و درحالی که در 11ماهه سال گذشته 594 دستگاه از آن تولید شده بود در مدت مشابه سال جاری تولید آن به صفر رسیده است.

تولید ماهانه

بررسی آمار ماهانه تولید سه خودروساز بزرگ کشور نشان می‌دهد در بهمن‌ماه 15درصد بیشتر از دی‌ماه تولید کرده‌اند. این سه خودروساز مجموعا در بهمن‌ماه 109هزار و 738 دستگاه خودرو تولید کردند که نسبت به آمار 95هزار و 561 دستگاهی دی‌ماه، 14هزار و 177 دستگاه بیشتر است. دلیل این موضوع همانطور که اشاره شد کاهش چشمگیر تولید در دی‌ماه بود؛ به طوری که این خودروسازان در دی‌ماه نسبت به آذرماه 12درصد کمتر تولید داشته‌اند.  ایران‌خودرو در یازدهمین ماه از سال، 63هزار و 5 دستگاه خودرو تولید کرده است؛ این درحالی است که آمار ماهانه دی برای این خودروساز 53هزار و 331 دستگاه خودرو بود. بنابراین در این مدت آبی‌پوشان خودروساز، 9 هزار و 674 دستگاه بیشتر خودرو تولید کرده‌اند که نشان از رشد 18درصدی تولید ماهانه آنها دارد.

سایپا هم که در دو ماه گذشته افت تولید ماهانه خود را کلید زده بود و در دی‌ماه افت 11‌درصدی تیراژ را تجربه کرده بود، در بهمن‌ماه توانست رشد 5/ 10درصدی در تیراژ خود داشته باشد. این خودروساز بزرگ کشور در ماه میانی زمستان 34هزار و 296 دستگاه خودرو تولید کرده است؛ آمار تولید دی ماه این شرکت 31هزار و 30 دستگاه بود. با‌این‌حال اگر تولید سایپا را با آذرماه بسنجیم باز هم 465 دستگاه کمتر از آذرماه تولید کرده است. بنابراین سایپا در بهمن‌ماه سه‌هزار و 266 دستگاه بیشتر از دی‌ماه تولید داشته است. پارس‌خودرو نیز در وضعیتی مشابه است و توانسته رشد 11درصدی تولید ماهانه داشته است. این زیرمجموعه سایپا در بهمن‌ماه 12هزار و 437 دستگاه خودرو تولید کرده که هزار و 237 دستگاه بیشتر از آمار 11هزار و 200 دستگاهی دی‌ماه است. این خودروساز نیز نسبت به آمار تولید 12هزار و 860دستگاهی آذرماه 423 دستگاه کمتر تولید کرده است.