جدال سیاست‌گذاران پیشین و جدید درباره اوراق سپرده ۳۰ درصدی

اقتصادنیوز: اوراق سپرده ۳۰ درصدی موجب ایجاد بحث‌های زیادی در میان صاحب‌نظران اقتصادی شده است.

یک شنبه 1404/09/23 15:10 دسته بندی: اخبار بانک و بیمه کد خبر: 3810

به گزارش اقتصادنیوز ولی‌الله سیف، رییس پیشین بانک مرکزی، در جدیدترین اظهار نظر خود، برخلاف همتای سابقش -عبدالناصر همتی- و وزیر اقتصاد، خواستار استمرار انتشار اوراق سپرده ۳۰ درصدی شد.

ولی‌الله سیف، رییس کل سابق بانک مرکزی، در گفت‌وگو با «ایسنا» اظهار کرد: نظام بانکی خودش با ناترازی در ابعاد مختلف مواجه است و عملیات بانکی به دلیل ساختار نرخ‌های دستوری، در اکثر بانک‌ها زیان تولید می‌کند. به ‌گونه‌ای که هم سطح نرخ‌ها متناسب با تورم، پایین است و هم اینکه نتیجه عملیات بانکی منجر به تولید زیان می‌شود و این روند به تشدید ناترازی منجر می‌شود.

بنابه گفته سیف، گرچه منابع جمع‌آوری شده از محل انتشار گواهی سپرده ۳۰ درصدی قرار است به مصرف تامین مالی طرح های خاص برسد، ولی نباید تصور کنیم که نرخ سایر سپرده‌های نظام بانکی تغییر نخواهد کرد؛ با این توضیح اقدام به انتشار اوراق گواهی سپرده ۳۰ درصدی، در حقیقت یک قدمی است در جهت کاهش ضرر و زیان سپرده‌‎گذار، هر چند هنوز با تورم فاصله دارد. اگر این سیاست را به تنهایی انجام دهیم و از آن طرف فکری برای اصلاح نرخ تسهیلات عادی در نظام بانکی نکنیم، معنایش این است که ناترازی فعلی بیش از گذشته تشدید می‌شود.

رییس‌کل اسبق بانک مرکزی، همچنین معتقد است: بانک‌ها باید مجاز باشند سپرده‌های جمع‌آوری‌شده با نرخ ۳۰ درصد را با یک حاشیه سود مناسب مصرف کنند. در غیر اینصورت مشکل ناترازی بانک‌ها تشدید می‌شود.

سیف یا همتی؟

اکوایران در این باره گفت: سیف در خصوص تداوم انتشار اوراق گواهی سپرده با نرخ سود ۳۰ درصدی در آینده نزدیک نیز اظهار کرد: اگر به موازات انتشار این اوراق، فکری هم به حال نرخ تسهیلات بانک‌ها شود و به بانک‌ها اجازه دهیم تا این منابعی که جمع می‌کنند را با نرخ مناسب به عنوان تسهیلات پرداخت کنند، انتشار این اوراق می تواند ادامه داشته باشد و اقدام مثبتی است.

از طرفی، چندی پیش در 26 بهمن ماه، عبدالناصر همتی، رییس کل پیشین بانک مرکزی خطاب به سید ابراهیم رئیسی در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) تداوم نرخ بهره 30 درصدی اوراق را برای اقتصاد ایران، بسیار مضر دانست و نوشت:

«جناب آقای رئیسی با توجه به ناترازی بانک‌ها، بورس نیمه‌جان و روند تورم و نرخ ارز، اصرار بر نرخ بهره ۳۰٪، قیمت‌گذاری دستوری و برداشت‌های متعدد از بورس و تداوم اختلاف ۱۷ هزار تومانی دلار نیما و بازار... آثار منفی غیر‌قابل جبرانی بر اقتصاد شکننده کشور خواهد داشت! زودتر چاره‌جویی کنید.»

داستان این اوراق سپرده خاص چیست؟

بانک مرکزی در تاریخ ۱۱ بهمن سال جاری، دستورالعمل انتشار گواهی سپرده خاص با نرخ سود علی‌الحساب بانکی ۳۰ درصد سالانه را به شبکه بانکی ابلاغ کرد. طبق این دستورالعمل، بانک‌ها می‌توانستند برای تامین سرمایه در گردش طرح‌‌های با بازدهی بالا اقدام به انتشار این اوراق نموده و در پایان دوره مشارکت، سود قطعی نیز علاوه بر سود علی‌الحساب ۳۰ درصدی به خریداران این گواهی سپرده پرداخت کنند.

این طرح ادامه‌دار خواهد شد؟

وزیر اقتصاد در نشست خبری خود در 10 بهمن علت انتشار اوراق سپرده خاص با نرخ سود ٣٠ درصد را اینگونه توضیح داد: انتشار این اوراق خاص با نرخ سود ٣٠ درصد کمک می‌کند تا نقدینگی لازم برای پروژه‌های خاص با بازدهی بالا، تامین شود و همزمان برای مردم جذابیت ایجاد می‌کند. این طرح کمک می‌کند تا نقدینگی به جای سفته‌بازی به بخش تولید منتقل شود.

خاندوزی در 23 بهمن ماه از عدم ادامه سیاست انتشار این اوراق خبر داد و عنوان کرد: انتشار اوراق گواهی خاص با نرخ سود مذکور، سیاست موقت بانک مرکزی است و تا سقف مشخصی عرضه می‌شود.

اما فردای این اظهارات وزیر اقتصاد، بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای، در 24 بهمن ماه منتشر کرد، از تمایل خود برای ادامه این سیاست خبر داد و عنوان کرد: سیاست پولی انتشار و عرضه اوراق گواهی سپرده‌‌های خاص با نرخ سود علی‌ الحساب ۳۰ درصد که کل اوراق مذکور در شبکه بانکی توسط متقاضیان مورد استقبال قرار گرفته و خریداری شد در مرحله اول خود موفق بوده و به اهداف مورد نظر رسید و یک سیاست موقت نبوده و بنابر تشخیص و ضرورت، از این ابزار با حجم و سقف‌های مختلف برای هدایت هدفمند نقدینگی به سمت تولید و اجرای دقیق برنامه‌های سیاستگذار پولی در مهار نقدینگی و تورم استفاده خواهد شد.

با وجود اختلاف نظر و تعابیر مختلفی که اقتصادمردان کشور در خصوص عرضه اوراق سپرده خاص با نرخ سود ٣٠ درصد دارند، باید دید سرانجام رویکرد نهایی دولت و بانک مرکزی در این خصوص چه خواهد بود و چه نتیجه‌ای برای اقتصاد ایران در پی خواهد داشت؟