ریسک‌های سریالی صنعت ارتباطات
شرکت‌های حوزه ارتباطات با مجموعه‌ای از ریسک‌ها و چالش‌ها دستوپنجه نرم می‌کنند. از جمله کلیدی‌ترین آنها بحث نرخ‌گذاری دستوری این صنعت است. از آنجا که تعرفه ارائه خدمات در این صنعت به طور دستوری تعیین می‌شود، ریسک تزلزل سودآوری و در نتیجه نزول آن بسیار بالاست. همان‌طور که متوسط حاشیه سود این صنعت در بازه ۱۰ساله، از ۴۸درصد طی سال ۱۳۹۲ به ۲۰درصد طی سال ۱۴۰۲ تقلیل یافته است. ماهیت صنعت ارتباطات بدین شکل است که شرکت‌های این حوزه همواره با هزینه‌های بالایی دستوپنجه نرم می‌کنند.
شنبه 1404/03/17 20:57 دسته بندی: کدال کد خبر: 22311
استهلاک خطوط و زیــــرســــاخــت، بروزرسانی تجهیزات و افزایش شعبات سراسری از جمله هزینه‌های غیرقابل‌حذف برای این صنعت است. از طرفی قیمت دستوری اجازه نمی‌دهد تا این صنعت بتواند نرخ خود را آزادانه تعیین کند و در نتیجه با نزول درآمد و سودآوری همراه نشود. از طرفی یکی از ریسک‌های کلیدی در این صنعت اینترنت ماهواره‌ای است که اخیرا استفاده از آن همه‌گیر شده است. اینترنت ماهواره‌ای بزرگ‌ترین ریسک شرکت‌های ارتباطی است چراکه در صورت گسترش استفاده آن توسط مردم می‌توان انتظار داشت که شرکت‌های ارتباطی با نزول بالای درآمد و سودآوری همراه شوند. بنابراین بهترین استراتژی برای شرکت‌های این حوزه افزایش سهم سرمایه‌گذاری است. هرچه سرمایه‌گذاری در این صنعت افزایش یابد، از آن طرف کاهش درآمد و سودآوری حاصل از گسترش استفاده از اینترنت ماهواره‌ای کمتر شود. ارزیابی درآمد شرکت‌های ارتباطات نشان می‌دهد که در مقیاس سالانه طی سال 1402 مجموع درآمد این صنعت با رشد 29درصدی به 64هزار و 621میلیارد تومان رسیده است. این رشد از متوسط تورم مصرف‌کننده سطح جامعه کمتر است، اما با توجه به سایه دستوری قیمت‌گذاری می‌توان عملکرد این صنعت را متوسط ارزیابی کرد.
سبقت سه‌ماهه بازدهی ارتباطات
صنعت ارتباطات در بازار سرمایه با نام مخابرات شناخته می‌شود. پنج شرکت بورسی جزو گروه ارتباطات محسوب می‌شوند که مجموعا ارزش بازار 92هزار میلیارد تومانی را تشکیل می‌دهند. بیشترین ارزش بازار این صنعت مربوط به شرکت اخابر (مخابرات ایران) با 49هزار و 320میلیارد تومان است. پس از آن در رتبه دوم همراه اول قرار دارد که ارزش بازاری بالغ بر 34همت از صنعت ارتباطات را تشکیل می‌دهد. نسبت قیمت به سود هر سهم این صنعت در‌حال‌حاضر در محدوده 6.96واحد قرار دارد که باتوجه به متوسط P/E بازار سرمایه که در محدوده 6.45واحد است، می‌توان گفت محدوده مناسبی است. در یک سال گذشته شرکت‌های مخابراتی منفی 6.42درصد نزول قیمتی را تجربه کردند که باتوجه به بازدهی مثبت 1.79درصدی شاخص کل بورس در این مدت می‌توان گفت عملکرد این صنعت ضعیف بوده است. با این وجود طی سه ماه گذشته صنعت مخابرات با ثبت بازدهی 15.18درصدی در مقایسه با شاخص کل بورس که 0.29درصد افزایش را تجربه کرده، عملکرد بسیار بهتری را به ارمغان رسانده است.
ارزیابی منابع اصلی درآمدی
پنج شرکت بورسی در حوزه ارتباطات فعالیت می‌کنند که هریک از این پنج شرکت در ارائه یک خدمت برتر بوده و سهم درآمدی بیشتری دارند. در 6ماه نخست 1403 مهم‌ترین منبع درآمدی شرکت‌های ارتباطی که بیشترین سهم درآمدی آنها را تشکیل می‌دهد متوسط 38درصد نسبت به 6ماه آغازین 1402 افزایش یافته است. در این مقیاس شرکت همراه اول با رشد 44درصدی درآمد حاصل از کارکرد مشترکین، بیشترین میزان افزایش درآمدی را در این مقیاس تجربه کرده است. درآمد ارائه خدمات صنعت ارتباطات در مقیاس نقطه به نقطه طی شهریورماه امسال متوسط 30درصد افزایش یافته است. در این بین شرکت «افرا» با ثبت رشد شگفت‌انگیز 91درصدی درآمد حاصل از خدمات مرکز داده خود، بیشترین میزان افزایش درآمد را در این مقیاس از آن خود کرده است. مقایسه درآمد شهریورماه صنعت ارتباطات با متوسط سالانه نشان می‌دهد که میانگین 1درصد از درآمد این صنعت طی این ماه کاسته شده است. با‌این‌حال در همین مقیاس شرکت همراه اول موفق شده درآمد کارکرد مشترکین خود را 6درصد نسبت به متوسط 1403افزایش دهد و با این میزان رشد برترین عملکرد را در حوزه ارتباطات از آن خود کند.
سبقت درآمدی همراه اول
در مقیاس سالانه متوسط در هر سال 26درصد به درآمد ارائه خدمات شرکت‌های ارتباطی بازار سرمایه افزوده شده است. روند درآمدی این صنعت افزایشی بوده و در سال 1402 درآمد شرکت‌های حوزه ارتباطات بورسی با رشد 29درصدی نسبت به سال ماقبل به میزان 64هزار و 622میلیارد تومان به ثبت رسیده است. با توجه به متوسط تورم مصرف‌کننده 40درصدی در سطح کشور، رشد 29درصدی را نمی‌توان عملکرد خوبی تلقی کرد.
با‌این‌حال چون سایه قیمت‌گذاری دستوری بر سر شرکت‌های حوزه ارتباطات سنگینی می‌کند، رشد 29درصدی را می‌توان عملکرد متوسط رو به بالایی در این صنعت قلمداد کرد. در بازه شش‌‌ماهه طی نیمه نخست امسال مجموع درآمد شرکت‌های ارتباطی 40هزار میلیارد تومان به ثبت رسیده که این میزان درآمد نسبت به شش ماه آغازین 1402در حدود 34درصد افزایش یافته است. در 6 ماه نخست امسال دو شرکت همراه اول و آسیاتک عملکرد بسیار خوبی از خود به نمایش گذاشتند. مجموع فروش 6ماهه شرکت همراه اول 32هزار میلیارد تومان بوده که در قیاس با مدت مشابه سال گذشته 42درصد رشد یافته است. شرکت آسیاتک در این مدت فروش هزار و 381میلیارد تومان را به ثبت رساند که در مقایسه با شش ماه آغازین 1402 رشد 43درصدی را تجربه کرده است.
نزول متغیرهای سودآوری
از آنجا که نرخ‌گذاری شرکت‌های ارتباطی دستوری است، همواره ریسک حاشیه سود در این صنعت بالاست. ارزیابی متغیرهای سودآوری صنعت ارتباطات نشان می‌دهد که در مقیاس سالانه حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص این صنعت به‌ترتیب 33، 33 و 34درصد به ثبت رسیده است. روند سودآوری این صنعت در سال‌های گذشته کاهشی بوده است. در سال 1402 متوسط سه حاشیه سود صنعت ارتباطات 20درصد به ثبت رسیده است که این میزان سودآوری در مقایسه با میانگین سالانه 13درصد نزول یافته است.
در مقیاس فصلی متوسط حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص شرکت‌های ارتباطی به‌ترتیب 24، 18 و 14درصد به ثبت رسیده است. روند حاشیه سود این صنعت همچون مقیاس سالانه کاهشی بوده است. در بهار امسال میانگین سه حاشیه سود این صنعت 13درصد به ثبت رسید که در مقایسه با متوسط فصلی 6درصد کاهش یافته است. از میان پنج شرکت فعال حوزه ارتباطات، «های وب» چه در مقیاس سالانه و چه در بازه فصلی عملکرد بی‌نظیری داشته است. متوسط سه حاشیه سود سال 1402 و بهار امسال شرکت‌های وب به‌ترتیب 50 و 46درصد به ثبت رسید که با این اوصاف سودآورترین شرکت صنعت ارتباطات بوده است.
چهار نقطه تاریک در حوزه ارتباطات
انواع ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک در شرکت‌های ارتباطی برقرار است. از جمله کلیدی‌ترین ریسک‌های موجود در این صنعت بحث قیمت‌گذاری دستوری است. از آنجا که تعرفه خدمات این صنعت به طور دستوری تعیین می‌شود همواره ریسک پایداری و تداوم حاشیه سود را این صنعت افزایش می‌‌یابد. همان‌طور که بررسی حاشیه سود این صنعت نیز حکایت از نزول متغیرهای سودآوری صنعت ارتباطات در 10سال گذشته داشت. از دیگر ریسک‌های این صنعت بحث استهلاک است. از آنجا که زیرساخت‌های صنعت ارتباطات همچون کابل، دکل و ... بسیار استهلاک‌پذیر هستند، گذشت زمان همواره هزینه جبران مستهلک شدن زیرساخت‌ها را بر دوش شرکت‌های ارتباطی قرار می‌دهد. از آنجا که صنعت ارتباطات جزو صنایع تکنولوژی‌محور محسوب می‌شود، با گذشت زمان و پیشرفت علم، نیاز است زیرساخت‌های این صنعت بروزرسانی شوند. به عنوان مثال چندی پیش با رونمایی نسل 5 اینترنت، شرکت‌های حوزه ارتباطات برای همگام شدن با استانداردهای جهانی مجبور شدند سیستم‌های خود را برای پشتیبانی از نسل 5 اینترنت بروزرسانی کنند.
یکی دیگر از ریسک‌های این صنعت بحث فیلترینگ است. از آنجا که نهاد نظارتی همواره بر حوزه ارتباطات نگاه ویژه دارد، ریسک هرگونه اختلال و نتیجتا آسیب به زیرساخت در این حوزه برقرار است. به عنوان مثال در سال 1401 که ناپایداری‌های اجتماعی شکل گرفت، فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی در سطح بی سابقه‌ای صورت گرفت. این موضوع درآمد شرکت‌های حوزه ارتباطات را به طرز چشمگیری کاهش داد. در‌حال‌حاضر با وجود التیام دردهای این صنعت پس از فیلترینگ، همچنان آسیب‌های بدافزاری بر شرکت‌های ارتباطات برقرار است. از آنجا که استفاده از فیلترشکن‌ها نسبت به گذشته رایج‌تر شده است، از برخی فیلترشکن‌ها بدافزارهایی در شبکه منتشر می‌شود که بر زیرساخت شرکت‌های ارتباطی تاثیر مخرب می‌گذارد.
