انیمیشن‌سازی در ایران از نیروهای متخصص خالی می‌شود

مهاجرت خاموش خالقان کارتون‌ها

اولویت اصلی دولت مسعود پزشکیان اجرای برنامه هفتم توسعه است؛ برنامه‌ای که اهدافش دست‌کم در حوزه تولید انیمیشن نه‌تنها دور از دسترس به نظر می‌آید بلکه انگیزه و نیاز تحقق چنین اهدافی چندان مشخص نیست. طبق این قانون، باید ظرف ۵ سال ۷۳۰۰ دقیقه انیمیشن در کشور تولید شود؛ به عبارتی بیش از ۴هزار و ۸۰۰ انیمیشن ۹۰دقیقه‌ای.

شنبه 1404/03/17 17:29 دسته بندی: اخبار فرهنگ و هنر کد خبر: 17181

اما جدا از اینکه امکان تولید چنین حجمی از پویانمایی وجود دارد یا خیر، معلوم نیست این میزان اثر در چه بازاری و با چه ظرفیتی قرار است عرضه و اکران شود.

افزون بر این بسیاری از کارشناسان از کمبود نیروی متخصص برای ساخت این حجم انیمیشن سخن می‌گویند. البته این موضوع فقط در زمینه انیمیشن‌سازی صدق نمی‌کند. کشور در بسیاری از بخش‌ها با چنین چالش‌هایی روبه‌روست.

اما انگیزه نگارش این گزارش انتشار خبرهایی است که از مهاجرت خاموش انیماتورهای نخبه و جوان ایرانی روایت می‌کنند.

واقعیت این است که در کنار مهاجرت شمار قابل‌توجهی از نیروهای متخصص و جوان ایرانی در حوزه‌های فنی و مهندسی و فناوری‌های نو، حالا باید از سفرهای بی‌بازگشت انیماتورها نیز حرف بزنیم.

دلیل این مهاجرت‌ها کم‌وبیش روشن است؛ دلایلی چون آینده نامشخص، فشارهای اقتصادی، بی‌عدالتی، عدم شایسته‌سالاری و دستمزدهای پایین و تنگناهای دیگر باعث شده متخصصان ایرانی در سال‌های اخیر بیشتر از هر زمان دیگری به مهاجرت فکر کنند و رنج ساختن یک زندگی دوباره در غربت را به جان بخرند.در رابطه با مهاجرت انیمیشن‌سازهای جوان هم اوضاع همین‌گونه است.

در ایران این صنعت رونق چندانی ندارد، هرچند در یک دهه اخیر گام‌های بزرگی برداشته شده و برخی آثار تولید‌شده توانستند با اقبال عمومی روبه‌رو شوند. با‌این‌حال اراده جدی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه وجود ندارد. در چنین شرایطی فیلم‌سازها ترجیح می‌دهند کمدی بسازند و از بازگشت سرمایه خود مطمئن باشند تا اینکه ریسک بالای تولید انیمیشن را بپذیرند.

از سویی دیگر انیمیشن‌سازی در دنیا به شکل عجیبی با شتاب در حال حرکت است و طبیعی است که بازار کار خوبی برای متخصصان ایرانی در خارج از کشور فراهم شود.

دستمزد انیماتورهای ایرانی چقدر است؟

سال گذشته خبرهایی منتشر شد درباره اینکه دستمزد ماهانه انیماتورها در ایران به طور میانگین از ۱۰ تا ۲۰میلیون تومان است.

البته رقم‌های متفاوت بسیار کمتر یا بسیار بیشتری هم وجود دارد. مثلا شمار محدودی از انیماتورها ماهانه درآمدهای چندده‌میلیون‌تومانی هم دارند اما شمار این افراد چندان زیاد نیست که بتواند میانگین را از اعداد یاد‌شده بالاتر ببرد.

به هر روی دستمزد انیماتورهای ایرانی در سال جاری افزایش قابل‌توجهی نداشته و آن‌گونه که خبرگزاری ایرنا گزارش داده، میانگین درآمد انیماتورها در سال جاری به ۲۰ تا ۳۰میلیون تومان رسیده است. رقمی که اگرچه به لحاظ مقایسه نسبتی، دو برابر سال گذشته است اما همچنان رغبتی برای انیماتورها ایجاد نمی‌کند.

محمدحسین صادقی، از فعالان بازار انیمیشن و تهیه‌کننده «لوپتو»، هزینه تولید انیمیشن در ایران را یک‌چهارم دنیا دانست و گفته است: مسوولان بخش‌های دولتی در سازمان سینمایی باید بدانند هزینه پایین تولید انیمیشن در ایران، سوبسید معکوس است؛ اگر هزینه تولید یک انیمیشن در اروپا، دقیقه ای ۴هزار دلار است ما در ایران با ۱۰۰۰دلار یا ۵۰۰دلار کار تولید می‌کنیم. این باعث می‌شود نیروی تولید به استودیوهای خارجی بپیوندد و کم‌کم انیمیشن ایران از نیروهای متخصص خالی شود.

او ادامه داد: ما با پدیده جدی مهاجرت خاموش انیماتورهای ایرانی مواجهیم؛ نیروی انسانی متخصص که ۱۵ تا ۲۰ سال طول می‌کشد تا به تخصص بالایی در تولید انیمیشن برسد. بعد از رسیدن به این مرحله با پیشنهادهایی که از خارج از کشور دریافت می‌کند یا ترجیح می‌دهد مهاجرت کند یا همین‌جا به صورت دورکار، در خدمت کمپانی‌ها باشد و تمام زمان و تخصص خود را به آنها اختصاص بدهد.

همچنین بهداد باقری، از دیگر فعالان صنعت انیمیشن، نیز گفته: از این واقعیت تلخ نباید گذر کنیم که بسیاری از هنرمندان باسابقه کشور به دلیل شرایط و پتانسیل‌های بهتر کشورهای خارجی از ایران مهاجرت کرده‌اند. در‌حال‌حاضر بسیاری از انیماتورهای کشورمان هستند که با شرکت‌های بزرگ خارجی مثل دیزنی، پیکسار، نتفلیکس، بلیزارد و... کار می‌کنند و به‌صورت جدی در این عرصه فعالیت دارند. این یعنی اگر نتوانیم بازار جذابی برای آنان بسازیم، هر آن امکان دارد نیروهای متخصص کنونی نیز از دست بروند.

او همچنین بر لزوم توسعه فضای مناسب رقابتی میان انیماتورها و انیمیشن‌های ایرانی تاکید کرد و گفت: یکی از اصلی‌ترین دلایلی که افراد رغبت به حضور در جشنواره‌های خارجی دارند، اعتبار و مبلغ جوایزی است که در این جشنواره‌ها پرداخت می‌شود. متاسفانه مقدار جوایز و هدایایی که در کشورمان به آثار منتخب اهدا می‌شود آن‌قدر ناچیز است که شخص تولیدکننده به طور کلی دلسرد می‌شود که اثر خود را برای جشنواره داخلی مخصوصا برای منفعت مالی بفرستد. ضمن اینکه تعداد جشنواره‌هایی که با انیمیشن مرتبط هستند در کشورهای دیگر بیشتر است و افراد فرصت‌های بسیاری برای حضور در این جشنواره‌ها دارند و با حضور در آنها اعتبار بیشتری کسب می‌کنند.