معمای اقتصاد ایران؛ تولیدمحور یا مصرف‌گرا ؟!
اقتصادنیوز: بررسی‌ها نشان می‌دهد عمده مقادیر تولیدی در اقتصاد ایران به وسیله مصرف‌کنندگان نهایی تقاضا می‌شود. از…
جمعه 1404/03/23 14:24 دسته بندی: اخبار تجارت کد خبر: 59260به گزارش اقتصادنیوز، سهم تقاضای نهایی در 5 بخش از 6 بخش اصلی اقتصاد ایران بالاتر از تقاضای واسطه‌ای بوده است. این بخش‌ها شامل ((خدمات)) ، ((ساختمان)) ، ((معادن، نفت و گاز)) ، ((کشاورزی)) و ((صنایع)) می‌شود.
بنا بر گزارش اکوایران، با وجود اینکه مسئولان کشور علت ناترازی انرژی را مصرف بالای مردم می‌دانند اما اعداد و ارقام حداقل در سال 1395 حاکی از آن است که سهم تقاضای واسطه‌ای بخش ((آب ، برق و گاز)) دو برابر تقاضای نهایی یا همان مصرف مردمی است.
بال پژوهشی مجلس براساس داده‌ها و ارقام ماتریس حسابداری اجتماعی مالی بانک مرکزی در سال 1395 که اقتصاد کشور را به شش بخش ((کشاورزی)) ، ((معادن، نفت و گاز)) ، ((صنایع))، ((آب، برق و گاز)) ، ((ساختمان)) و ((خدمات)) تقسیم کرده ، اقدام به بررسی تحولات مربوط به هر بخش و کل اقتصاد ایران کرده است.
چرا اقتصاد ایران مصرف‌گرا است؟
براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس 34 درصد از تولیدات اقتصاد ایران توسط بخش‌های واسطه‌ای و 66 درصد توسط مصرف‌کنندگان نهایی تقاضا می‌شود. این امر نشان می‌دهد که مصرف نهایی، محرک اصلی تقاضا در کشور است. این مسئله در کنار سهم کمتر تقاضای واسطه‌ای می‌تواند بیانگر رشد ضعیف زنجیره‌های تولید و سطح پایین صنعتی شدن اقتصاد باشد. برای دستیابی به رشد اقتصادی پایدار، افزایش سهم تقاضای واسطه‌ای از طریق تقویت صنایع پایین‌دستی، توسعه فناوری، و ارتقای زنجیره ارزش ضروری به نظر می‌رسد.
در ادامه به اعداد و ارقام مربوط به سهم تقاضای نهایی و واسطه‌ای در هر کدام از بخش‌های اقتصاد ایران پرداخته شده است.
سهم تقاضای نهایی و واسطه‌ای در کدام بخش‌های اقتصادی بیشتر است؟
سهم تقاضای نهایی در بخش‌های ((خدمات))، ((ساختمان))، ((معادن، نفت و گاز)) ، ((کشاورزی)) و ((صنایع)) بالاتر از تقاضای واسطه‌ای بوده است در مقابل در بخش ((آب، برق و گاز)) سهم تقاضای واسطه‌ای بیشتر بوده است.
به بیان دقیق‌تر سهم تقاضای واسطه‌ای بخش خدمات 27.17 درصد و تقاضای نهایی 72.83 درصد برآورد شده است. همچنین 89.98 درصد از تولیدات بخش ساختمان را تقاضای نهایی و 10.02 درصد از آن را تقاضای واسطه‌ای تشکیل داده است. این یعنی بخش ساختمان نقش بسیار مهمی در رونق صنایع پیشین یا همان نهاده‌های مورد نیاز در این صنعت دارد. به عبارت دیگر هرگونه افزایش در رشد تقاضا برای این تولیدات این فعالیت می تواند موجبات ایجاد تحرک در نظام اقتصادی را فراهم سازد.
از طرف دیگر در گروه معادن، نفت و گاز 72.63 درصد تقاضا به مصرف‌کنندگان نهایی و 27.37 درصد آن به تقاضای واسطه‌ای اختصاص پیدا کرده است. این آمار نشان دهنده آن است که یکی از با اهمیت‌ترین منابع انرژی کشور به راحتی توسط مصرف‌کنندگان نهایی تقاضا می‌شود و از این منبع کمیاب و با ارزش جهت افزایش تولیدات با ارزش افزوده بالاتر استفاده نمی‌شود. در بخش کشاورزی نیز همین مسئله برقرار است. در این بخش 75.42 درصد از تولیدات به تقاضای نهایی و 24.58 درصد به تقاضای واسطه‌ای اختصاص دارد.
با این‌وجود در بخش صنایع که باز هم سهم تقاضای نهایی از تقاضای واسطه‌ای پیشی گرفت اما اختلاف این دو شکل از تقاضا در مقایسه با سایر بخش‌های اقتصادی آنقدر زیاد نبوده است. در واقع 46.55 درصد از تولید بخش صنایع به تقاضای واسطه‌ای و 53.45 درصد به تقاضای نهایی تعلق گرفته است.
در آخر نیز عمده تولید بخش‌های آب ، برق و گاز به تقاضای واسطه‌ای مربوط می‌شود. به بیان دقیق‌تر 63.5 درصد از تولیدات این بخش به تقاضای واسطه‌ای و 36.5 درصد به تقاضای نهایی ارتباط دارد.
