از روبات‏‏‌ها تا الگوریتم‏‏‌ها؛ همه‏‏‌چیز برای هوش مصنوعی

رشدی برابر بودجه دفاعی جهان

در نمایشگاهAI for Everything مجموعه‌‌‌ای از شرکت‌های نوآور در تلاش بودند تا نقش خود در شکل‌‌‌دهی آینده‌ هوش مصنوعی را تعریف کنند. نخستین غرفه‌‌‌ای که جالب توجه بود، به بررسی وضعیت کنونی و چشم‌‌‌انداز آینده‌ بازار هوش مصنوعی می‌‌‌پرداخت. برآوردهای

Grand View Research نشان می‌دهد که بازار جهانی هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۲ ارزشی معادل ۱۳۶.۶میلیارد دلار داشته و انتظار می‌‌‌رود تا سال ۲۰۳۰ به رقم‌ شگفت‌انگیز ۱.۸۱ تریلیون دلار برسد. برای درک بهتر بزرگی این رقم کافی است بدانیم که طبق گزارش موسسه‌ بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم کل هزینه‌های نظامی جهان در سال ۲۰۲۲ حدود ۲.۲۴ تریلیون دلار برآورد شده است. بنابراین پیش‌‌‌بینی ۱.۸۱ تریلیون دلاری برای بازار هوش مصنوعی در سال ۲۰۳۰ تقریبا با مجموع بودجه دفاعی جهان در یک سال برابری می‌‌‌کند. نمایشگرهای دیجیتال غرفه Grand View Research به وضوح پیش‌‌‌بینی می‌‌‌کنند که نرخ رشد سالانه ترکیبی این بازار در دوره‌ ۲۰۲۳ تا ۲۰۳۰ حدود ۳۷.۳ درصد خواهد بود. 

این در حالی است که برای نمونه، بازار تجارت الکترونیک در سال‌های اخیر رشدی در حدود ۱۴ تا ۱۶ درصد را تجربه کرده و نرخ رشد بازار رایانش ابری نیز معمولا در محدوده ۱۷ تا ۲۰ درصد قرار دارد. در گفت‌وگویی با یکی از کارشناسان، مشخص شد که سه عامل اصلی به این رشد چشمگیر دامن خواهند زد: پذیرش فزاینده سازمان‌ها از راهکارهای مبتنی بر هوش مصنوعی در فرآیندهای کاری، انفجار داده‌ها به واسطه‌ اینترنت اشیا، گسترش فضای آنلاین و تحول دیجیتال و در نهایت گسترش خدمات ابری و رایانش با کارآیی بالا، کاهش موانع فنی در آموزش مدل‌های پیچیده به واسطه این خدمات. این کارشناس توضیح داد: «در چنین بازار پررونقی شرکت‌های حاضر در این رویداد تنها به دنبال راهکارهای فناورانه‌‌‌ نیستند، بلکه نماینده‌ ابتکاراتی هستند که به‌‌‌طور مستقیم بر چالش‌‌‌های دنیای کسب‌‌‌وکار و زندگی روزمره اثر می‌‌‌گذارند.»

نقش زیرساخت‌‌‌های ابری در توسعه هوش مصنوعی

در میان غرفه‌های مختلف گروهی از شرکت‌ها به زیرساخت‌‌‌ها و خدمات ابری مرتبط با هوش مصنوعی اختصاص داشتند. نام‌‌‌هایی چونShare AI Platform ،‌Nebius، Whaleflux ، Oracle ، Red Hat ،‌Serverwala، Liqid  و چند شرکت دیگر در این دسته قرار می‌گرفتند. نمایندگان این شرکت‌ها با اشتیاق از راهکارهایی صحبت می‌‌‌کردند که از بهینه‌‌‌سازی سخت‌افزارها تا ارائه زیرساخت‌‌‌های ترکیبی قادرند هزینه‌های زیرساختی را به‌‌‌طور چشمگیری کاهش دهند. این شرکت‌ها برای پردازش‌‌‌های سنگین راه‌‌‌حل‌‌‌هایی را معرفی می‌‌‌کردند که می‌توانند تا ۵۰ درصد هزینه‌ها را کاهش دهند. علاوه بر این، با استفاده از تخصیص پویا (Dynamic Allocation)، این فناوری‌‌‌ها توان پردازشی، فضای ذخیره‌‌‌سازی و پهنای باند را به صورت هوشمندانه و بر اساس نیاز هر وظیفه تقسیم می‌‌‌کنند. به گفته کارشناسان نمایشگاه، روند آینده این حوزه به سمت توسعه مدل‌های «زیرساخت به عنوان سرویس» (IaaS) و پلتفرم‌‌‌های MLOps پیش خواهد رفت؛ به ویژه برای میزبانی مدل‌های پیچیده مانند زبان‌‌‌های بزرگ (LLM)‌. همچنین اهمیت هوش مصنوعی لبه (Edge AI) که برای کاربردهای حساس به زمان بسیار حیاتی است، به‌‌‌طور روزافزونی افزایش خواهد یافت. گزارش شرکت بزرگ سرمایه‌‌‌گذاری خطرپذیر سکویا پیرامون «جنگ زیرساخت» نشان می‌دهد که چهار شرکت بزرگ آمریکایی بیش از ۶۰ میلیارد دلار در قالب هزینه‌های سرمایه‌‌‌ای (CAPEX) به توسعه زیرساخت‌‌‌های خود اختصاص داده‌‌‌اند.

خدمات دقیق‌‌‌تر سلامت الکترونیک

استارت‌آپ‌‌‌هایی همچون Naevia Medical، SynapseHealthTech، SaaSPro Health هم در این رویداد حضور داشتند که فناوری‌‌‌هایی در حوزه‌های «تشخیص بالینی با کمک هوش مصنوعی»، «تحلیل تصاویر پزشکی» و «مدیریت پرونده‌های بیماران» ارائه می‌‌‌دادند. برخی از این شرکت‌ها مانند Universal Omics به دنبال ایجاد پلتفرم‌‌‌هایی برای کشف دارو و ژنومیک بودند که به‌‌‌ویژه در زمینه پزشکی پیشرفته و تحقیقات ژنتیکی نقش مهمی ایفا می‌‌‌کردند. یکی از نمایندگان این استارت‌آپ‌‌‌ها گفت: «پزشکی شخصی‌‌‌سازی‌‌‌شده و تحلیل ژنتیک مبتنی بر هوش مصنوعی، موج بعدی سرمایه‌‌‌گذاری و تحقیق در حیطه‌ سلامت خواهند بود.» او همچنین اشاره کرد که بلاک‌چین به عنوان یک فناوری پیشرفته در زمینه امنیت و تامین اصالت داده‌های پزشکی مورد توجه قرار گرفته و می‌تواند به توسعه سیستم‌‌‌های مراقبت سلامت دقت و اعتماد بیشتری بدهد. همچنین هوش مصنوعی با کاهش هزینه‌های پژوهش و توسعه و تسریع فرآیند کشف و آزمایش داروها، رشد بازار سلامت را شتاب می‌‌‌بخشد. با تکیه بر داده‌های کلان و الگوریتم‌‌‌های یادگیری عمیق، فرآیندهای زمان‌‌‌بر و پرهزینه تحقیقاتی کارآتر شده و سرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌های تازه‌‌‌ای جذب این حوزه می‌شود.

ظهور نویسنده‌های دیجیتالی

در بخشی دیگر، شرکت‌هایی مانند Neuroflash GmbH، Popcorn، Smarty AI و Wittify.ai حضور داشتند که هر یک روی جنبه‌های مختلف هوش مصنوعی مولد تمرکز کرده‌‌‌اند. این شرکت‌ها ابزارهایی ارائه می‌‌‌دادند که خودکارسازی بازاریابی و تبلیغات، تولید متن و تصاویر تبلیغاتی و تحلیل سریع بازخورد مشتری را ممکن می‌‌‌ساخت. در جریان گفت‌وگو با یکی از مدیران محصول این شرکت‌ها مشخص شد که روند آتی این حوزه، ترکیب مدل‌های زبانی پیشرفته‌ای همچون GPT با پلتفرم‌‌‌های کسب‌‌‌وکار است تا محتوای تبلیغاتی کاملا شخصی‌‌‌سازی‌‌‌شده تولید شود. در کنار این پیشرفت‌ها، مبحث «مسوولیت‌‌‌پذیری هوش مصنوعی» نیز در حال مطرح شدن است. این مساله نه تنها از منظر اخلاقی بلکه از نظر محافظت از برندها نیز اهمیت زیادی دارد. همچنین پیش‌‌‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰، هزینه تولید محتوا به صفر نزدیک شود و فرآیند تولید رسانه بیش‌‌‌ازپیش بر خلاقیت و ایده‌های نو تکیه کند. در این مسیر، بخش قابل‌‌‌توجهی از منابع انسانی حوزه تولید محتوا از بین خواهد رفت و در نتیجه هزینه‌های تولید رسانه کاهش می‌‌‌یابد. همین امر رقابتی تازه را بر سر جذب مخاطب یا همان Impression به وجود خواهد آورد.

کنترل هوشمند منابع با روبات‌‌‌ها

در حین عبور از میان روبات‌‌‌های نمایشگر و ماکت‌‌‌های شهرهای هوشمند، شرکت‌هایی مانند Twinsity GmbH، Objects، ZimaScience  و دیگر کسب‌‌‌وکارهای مشابه خودنمایی می‌‌‌کنند که ترکیبی از اینترنت اشیا و هوش مصنوعی را در حوزه‌هایی چون کشاورزی، مدیریت شهری و زیرساخت‌‌‌ها به کار می‌‌‌بستند. در این میان بسیاری از سخنرانان به رویکرد نوین هوش مصنوعی لبه (Edge AI) اشاره می‌‌‌کردند. این رویکرد به پردازش آنی داده‌ها در محل اشاره دارد که می‌تواند در کاربردهایی مانند تنظیم چراغ‌‌‌های راهنمایی، مدیریت ترافیک یا حتی توزیع آب در مزارع به‌‌‌کار ‌‌‌آید.

در بخش «نوآوری در آموزش و منابع انسانی»، استارت‌آپ‌‌‌هایی همچون Professional.me، Monkify.ai، Sharedpro Technologies  و Trusity Innovations  حضور پررنگ داشتند. محورهای اصلی این بخش شامل جذب و ارزیابی نیرو با کمک هوش مصنوعی، یادگیری الکترونیکی شخصی‌‌‌سازی‌‌‌شده برای افراد‌ و تقویت روحیه‌ کارآفرینی در نسل جوان بود. یکی از متخصصان منابع انسانی حاضر در این رویداد توضیح داد: «استفاده از ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی نه ‌‌‌تنها فرآیند گزینش نیروها را سریع‌‌‌تر و مقرون‌‌‌به‌‌‌صرفه‌‌‌تر می‌‌‌کند، بلکه به افزایش تنوع و شمول نیروی کار نیز کمک می‌‌‌کند.»

با نزدیک شدن به غرفه‌های Parto Tech، Reevify، Weights & Biases، Toloka AI  و دیگر شرکت‌هایی که در زمینه‌ ‌Data Labeling، Big Data و زیرساخت‌‌‌های MLOps فعال بودند، به وضوح معلوم شد که این بخش زیرساختی، مغز متفکر بسیاری از کاربردهای هوش مصنوعی به شمار می‌‌‌رود. AutoML، No-Code/Low-Code  و پلتفرم‌‌‌های آزمایش و استقرار مدل از مهم‌ترین ترندهایی بودند که مدیران محصول به آنها اشاره داشتند. یکی از متخصصان غرفه Weights & Biases توضیح داد: «پیگیری آزمایش‌‌‌های یادگیری ماشینی و تضمین تکرارپذیری نتایج به عنوان شاه‌‌‌کلید موفقیت سازمان‌ها در مقیاس‌‌‌های بزرگ شناخته می‌شود.»

شناسایی هوشمند تهدیدات و حملات دیجیتال

Mirsad  و Palo Alto Networks  از جمله شرکت‌هایی بودند که در زمینه‌ امنیت شبکه، مدیریت تهدیدات و شناسایی محتوای جعلی‌(دیپ‌‌‌فیک) راهکارهای نوآورانه‌‌‌ای را ارائه می‌‌‌دادند. در گفت‌وگو با نماینده‌ ‌Mirsad، او به پیشرفت‌های اخیر در تشخیص دستکاری‌‌‌های صوتی و ویدئویی اشاره کرد که توانسته بود قابلیت‌‌‌های شناسایی دقیقی ارائه دهد. روند آتی در این حوزه، به‌‌‌طور مشخص، بر توسعه‌ هوش مصنوعی سازگارشونده برای مقابله با حملات جدید تمرکز دارد. علاوه بر این، یکپارچه‌‌‌سازی این ابزارها در شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌‌‌های ویدئویی مطرح، به عنوان گامی ضروری برای تقویت امنیت در فضای دیجیتال در نظر گرفته می‌شود. همچنین هوش مصنوعی برای مدیریت ریسک نفوذ و تشخیص فعالیت‌‌‌های مشکوک، نقشی کلیدی در زیرساخت سیستم‌‌‌های بانکی و مالی ایفا می‌‌‌کند؛ از راهکارهای ضدتقلب گرفته تا پیشگیری از حملات سایبری، این فناوری می‌تواند امنیت و اعتماد را در فرآیندهای مالی به‌‌‌شکل چشمگیری افزایش دهد.

بازیگران جهان فین‌تک

در محدوده‌ استارت‌آپ‌‌‌های مالی، شرکت‌هایی مانندSav، Terzo Technologies و Olive Gaea- که به‌‌‌ویژه در حوزه‌ تامین مالی برای مسائل ESG  نیز فعالیت دارند- به چشم می‌‌‌خوردند. این استارت‌آپ‌‌‌ها به موضوعات متنوعی چون تشخیص تقلب، مدیریت قراردادهای هوشمند، تحلیل ریسک و حتی کاهش ردپای کربنی در سرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌ها پرداخته بودند. یکی از کارشناسان مالی در یکی از این استارت‌آپ‌‌‌ها اشاره کرد: «تقاضا برای ابزارهای هوش مصنوعی در امور مالی، به‌‌‌ویژه در حوزه تطبیق با مقررات (Compliance) و اسناد قانونی، به‌‌‌طور چشمگیری در حال رشد است». افزون بر این، ضرورت شخصی‌‌‌سازی خدمات مالی متناسب با ذائقه‌ها و نیازهای متنوع کاربران، هرچه بیشتر نقش هوش مصنوعی را به عنوان بنیان سرویس‌‌‌های فین‌‌‌تک برجسته می‌‌‌سازد. در نتیجه رشد سرویس‌‌‌های فین‌‌‌تک همبستگی نزدیکی با توسعه راهکارهای هوشمند خواهد داشت و انتظار می‌‌‌رود در سال‌های آینده پیوند میان این دو حوزه عمیق‌‌‌تر شود.

سرمایه‌‌‌گذاری در تحولات دیجیتال

یکی از سالن‌‌‌های برجسته رویداد AI for Everything به نشست‌‌‌های سرمایه‌‌‌گذاری و پنل‌‌‌های تخصصی با حضور صندوق‌های جسورانه اختصاص یافته بود. در این نشست‌‌‌ها نکات کلیدی مطرح شدند، از جمله:

هوش مصنوعی مولد، جذاب‌‌‌ترین حوزه برای سرمایه‌‌‌گذاری: هوش مصنوعی مولد و راهکارهای عمودی AI همچنان به عنوان جذاب‌‌‌ترین و پربازده‌‌‌ترین حوزه‌ها برای جذب سرمایه شناخته می‌شوند، اگرچه ارزیابی استارت‌آپ‌‌‌ها در سال ۲۰۲۳ با کمی احتیاط همراه است.

تحولات دیجیتال در خاورمیانه: در این منطقه، دولت‌ها با پشتوانه‌ مالی قوی به سرمایه‌‌‌گذاری در شرکت‌های هوش مصنوعی و پیشبرد تحولات دیجیتال علاقه‌‌‌مندند. یکی از نمونه‌های بارز این رویکرد، صندوق نوآوری محمد‌بن‌راشد است که به‌‌‌طور فعال در حمایت از این نوع شرکت‌ها مشارکت دارد.

همکاری با استارت‌آپ‌‌‌های نوآور: شرکت‌های بزرگ برای تسریع پروژه‌های هوش مصنوعی خود، علاوه بر همکاری با ارائه‌‌‌دهندگان بزرگ ابری مانند  AWS، Azure و GCP‌ به دنبال ادغام یا همکاری با استارت‌آپ‌‌‌های تخصصی‌‌‌تر و نوآور هستند تا بتوانند راهکارهای خاص و پیشرفته‌‌‌تری در زمینه AI ارائه دهند.

آینده‌‌‌ای در پیوستگی فناوری‌‌‌ها

در سالن آخر هم روندهای آینده هوش مصنوعی ارائه شدند که می‌توان آنها را به این شکل خلاصه کرد:

رشد انفجاری هوش مصنوعی مولد: هوش مصنوعی مولد رشد انفجاری را تجربه می‌‌‌کند و تولید محتوا در قالب‌‌‌های مختلف مانند متن، تصویر و ویدئو و حیطه‌های تخصصی‌‌‌تر نظیر حقوق، پزشکی و بازی‌‌‌سازی را گسترش می‌دهد.

هوش مصنوعی مسوولانه و مقررات: قوانین جدید در خصوص حریم خصوصی، شفافیت الگوریتم‌‌‌ها و جلوگیری از سوگیری در مدل‌ها، به اولویت‌های اصلی در این حوزه تبدیل می‌شوند.

صنعت ۵.۰ و انسان‌‌‌محوری: ترکیب هوش مصنوعی با نیروی انسانی در فرآیندهای تولید و روباتیک، با هدف ارتقای خلاقیت و کیفیت زندگی اتفاق می‌‌‌افتد.

MLOps پیشرفته: خط لوله‌های حرفه‌‌‌ای برای مدیریت کامل چرخه حیات مدل‌های هوش مصنوعی، از داده‌‌‌کاوی تا نظارت و در نهایت از کار انداختن، طراحی می‌شوند.

همکاری‌‌‌های میان‌‌‌بخشی: همکاری‌‌‌های میان‌‌‌بخشی هوش مصنوعی را به‌‌‌طور عمیق در صنایع مختلف مانند زیست‌‌‌فناوری، خودروسازی، انرژی و تولید کالاهای مصرفی ادغام می‌‌‌کند.

ادغام هوش مصنوعی با ۵G  و لبه: این ادغام به‌‌‌ویژه در خاورمیانه و آسیا می‌تواند به‌‌‌طور قابل توجهی به توسعه شهرهای هوشمند، واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و نسل جدید سرگرمی کمک کند. در نهایت آنچه در این رویداد مشهود بود، تنوع و پویایی بازیگران در دنیای هوش مصنوعی است؛ از شرکت‌های زیرساختی و غول‌‌‌های شناخته‌‌‌شده تا استارت‌آپ‌‌‌های نوآور و جوان. همه این گروه‌ها هدف مشترکی را دنبال می‌‌‌کنند: گسترش مرزهای فناوری و بهبود کیفی زندگی و کسب‌‌‌وکار. یکی از مدیران ارشد این رویداد در جمع‌‌‌بندی خود اظهار کرد: «امروزه دیگر میان حوزه‌های مختلف فناوری، از پردازش ابری و داده گرفته تا اینترنت اشیا و هوش مصنوعی مولد، مرز پررنگی نمی‌‌‌بینیم. همه اینها دست به دست هم می‌دهند تا شکلی از تحول دیجیتال را رقم بزنند که نیازمند همکاری نزدیک، پژوهش‌های مسوولانه و اتحادهای راهبردی است.»

هنگامی که سالن AI for Everything  را ترک می‌‌‌کردم، این پرسش در ذهنم شکل گرفت: آیا ما هم آماده‌‌‌ایم تا گام بعدی خود در مسیر تحول دیجیتال را ‌‌‌برداریم؟ با توجه به حمایت‌‌‌های کلان دولتی، چارچوب‌‌‌های نوآورانه و سیلی از داده‌های تازه، به نظر می‌‌‌رسد که آینده هم‌‌‌اکنون آغاز شده است. در این میان، هوش مصنوعی که امروز به عنوان یک فناوری نوآور شناخته می‌شود، در آینده به زیرساخت پیش‌‌‌فرض ارائه خدمات در تمامی صنایع بدل خواهد شد و از دست دادن فرصت توسعه آن، ممکن است ارائه خدمات در همه بخش‌ها را با اختلال مواجه کند.