به گزارش ایسنا، پژوهشگران سرانجام توانستند هویت اسکلت مرموزی را که بیش از صد سال پیش کشف شده بود، تأیید کنند.
به نقل از آیای، وقتی در سال ۲۰۱۸ اسکلت آسیبدیده و افسانهای بهطور تصادفی پیدا شد، گروهی از محققان میانرشتهای به بررسی هویت این فرد پرداختند.
این پژوهش پیشگامانه توانست آخرین لحظات زندگی اشرافزادهای جوان را آشکار کند که در سال ۱۲۷۲ و در هنگام مرگ ۲۶ ضربه سنگین دریافت کرده بود.
در آن زمان، استخوانهای پشت جمجمهای (postcranial) در میان مجموعهای از دهها هزار قطعه استخوان پیدا شد. گروهی جدید متشکل از متخصصان انسانشناسی، ژنتیک باستانی، تاریخ، دندانپزشکی، تاریخگذاری رادیوکربن و تحلیل ایزوتوپهای پایدار روی این استخوانها کار کردند.
تاریخگذاری رادیوکربن (به انگلیسی: Radiocarbon Dating) یک روش علمی برای تعیین سن تقریبی مواد آلی (مثل استخوان، چوب، پارچه، کاغذ، زغال و غیره) در زمانی است که زنده بودهاند. این روش یکی از ابزارهای اصلی در باستانشناسی، زمینشناسی و دیرینهانسانشناسی است. در جو زمین، پرتوهای کیهانی با نیتروژن واکنش میدهند و ایزوتوپی از کربن به نام کربن-۱۴ (^۱۴C) تولید میکنند. گیاهان هنگام فتوسنتز این کربن را جذب میکنند، و حیوانات نیز از طریق خوردن گیاهان یا جانوران دیگر، کربن-۱۴ را وارد بدن خود میکنند. تا زمانی که موجود زنده است، نسبت کربن-۱۴ به کربن-۱۲ در بدن او ثابت میماند. اما به محض مرگ، جذب کربن جدید متوقف میشود و کربن-۱۴ موجود در بدن شروع به تجزیه رادیواکتیو میکند و به نیتروژن تبدیل میشود.
دانشمندان با اندازهگیری مقدار باقیمانده کربن-۱۴ در نمونه، میتوانند تخمین بزنند که از زمان مرگ آن موجود چند سال گذشته است. این روش معمولا برای تعیین سن مواد تا حدود ۵۰ هزار سال قبل کاربرد دارد.
نتایج پژوهش، در نهایت، بهوضوح نشان داد که حدسها درست بودهاند و این اسکلت متعلق به بِلا، دوک ماچو (Béla, Duke of Macsó)، نتیجهی شاه بلا سوم مجارستان است.
بررسیها نشان داد این اشراف زاده در سن حدود ۲۵ سالگی بر اثر ۲۳ ضربه شمشیر کشته شده است. دستکم ۹ ضربه به سر او اصابت کرده بود.
مرگ وی در نبردی تنبهتن رخ نداده بود. بلکه چند نفر از جهات مختلف به او حمله کرده و او را بهشدت مضروب کرده بودند. بر اساس الگوهای زخم، احتمال میرود سه مهاجم در صحنه حضور داشتهاند. یکی از روبهرو و دو نفر از چپ و راست. زخمهای صورت نشان میدهد که این حمله با احساسات شدید و قصد قبلی انجام شده است.
بازسازی زندگی و رژیم غذایی
نکته جالب این بود که رژیم غذایی دوک در ابتدا دانشمندان را گمراه کرده بود، زیرا مصرف زیاد ماهی باعث تغییر در ترکیب شیمیایی استخوانهایش شده بود. تحلیل جرمهای دندانی (dental tartar) نشان داد او بهطور منظم جو و گندم مصرف میکرد یعنی نان و بلغور که خوراکیهای معمول در میان اشراف قرون وسطی است. رژیم غذایی این دوک با انجام تحلیل ایزوتوپهای پایدار روی به دست آمد.
تحلیل ایزوتوپهای پایدارِ روی (Zinc Isotope Analysis) یکی از روشهای پیشرفته در باستانشناسی، انسانشناسی و علوم زیستی است که برای بررسی رژیم غذایی، محیط زیست و حتی وضعیت فیزیولوژیک افراد در گذشته بهکار میرود.
عنصر «روی» (Zinc) مانند بسیاری از عناصر دیگر، چند ایزوتوپ پایدار دارد؛ یعنی اتمهایی از روی که تعداد نوترونهایشان متفاوت است، اما رادیواکتیو نیستند.
دو ایزوتوپ مهم روی که معمولاً اندازهگیری میشوند عبارتاند از: ⁶⁴Zn (سبکتر) و ⁶⁶Zn (سنگینتر)
در بدن انسان، نسبت میان ایزوتوپهای سبک و سنگین روی بسته به نوع غذایی که فرد میخورَد متفاوت است. برای مثال افرادی که گوشت زیاد میخورند، نسبت ایزوتوپهای سنگینتر (⁶⁶Zn) در استخوان و دندانشان کمتر است. افرادی که گیاهخوارترند، نسبت ایزوتوپهای سنگینتر بیشتر دارند. بنابراین دانشمندان میتوانند با اندازهگیری این نسبت در دندان یا استخوان، بفهمند فرد بیشتر گوشتخوار بوده یا گیاهخوار حتی اگر مربوط به صدها یا هزاران سال پیش باشد.
بازسازی رژیم غذایی در گذشته مثلا فهمیدن اینکه دوک مجارستانی ماهی زیاد میخورده است، بررسی جغرافیایی محل زندگی یا مهاجرتها، چون نسبت ایزوتوپها در مناطق مختلف زمین متفاوت است و پژوهشهای پزشکی و زیستی برای درک متابولیسم فلزات در بدن جزو کاربردهای این روش است.
تحلیلهای ایزوتوپی همچنین نشان دادند که او دوران کودکی خود را در صربستان و کرواسی گذرانده و سپس به مرکز دربار مجارستان در منطقه بوداپست کنونی نقل مکان کرده است. این رویکرد میانرشتهای، زندگی و مرگ دوک را با جزئیاتی خیرهکننده آشکار کرد و نشان داد که چگونه علم میتواند حتی راز قتلهای قرون وسطایی را فاش و جزئیات آن را بازسازی کند.
نویسندگان مطالعه اعلام کردند: یافتههای ما نخستین شناسایی ژنتیکی از یک فرد سلطنتی قرون وسطی را ارائه میدهد، معمای باستانشناختی یکقرنی را حل میکند و قدرت روشهای میانرشتهای را در بازسازی مرگهای خشونتآمیز تاریخی با جزئیاتی بیسابقه نشان میدهد.
انتهای پیام
