ترامپ بر سر دوراهی؛ چرا کاخ سفید سیگنال‌های متناقض در مذاکرات ارسال می‌کند؟
اقتصادنیوز: رایزنی درباره برنامه هسته‌ای ایران میان هیات‌های آمریکایی و ایرانی ادامه دارد؛ آن هم در شرایطی که…
سه شنبه 1404/02/02 05:04 دسته بندی: اخبار سیاسی امروز کد خبر: 52836به گزارش اقتصادنیوز، نشریه نیویورک تایمز با انتشار یادداشتی مدعی شد: همزمان با آغاز دور تازه‌ای از گفت‌وگوهای دیپلماتیک میان ایران و ایالات متحده در روز شنبه بر سر فعالیت‌های هسته‌ای تهران، اسرائیل یکی از بازیگرانی است که این تحولات را با بیشترین حساسیت دنبال می‌کند.
اسرائیل همواره بر اتکای خود به دونالد ترامپ جهت اتخاذ موضعی سخت‌گیرانه در قبال ایران حساب کرده است. ترامپ هم در نخستین دوره ریاست‌جمهوری اش همین مسیر را در پیش گرفت؛ از برجام خارج شد، کمپین فشار حداکثری را علیه ایران اعمال کرد و یکی از فرماندهان ارشد این کشور (شهید قاسم سلیمانی) را ترور کرد. اما اکنون از آنجایی که ترامپ نمی‌خواهد وارد جنگی تازه در خاورمیانه شود، رویکردی محتاطانه‌تر را در پیش گرفته است. هرچند گزینه‌های دیگر همچنان در دستور کار باقی مانده است. او همین هفته مدعی شد: «اگر لازم باشد برخورد بسیار سختی می‌کنیم.» اما روند مذاکرات را ادامه داده است.
اسرائیل به تکاپو افتاد!
این نشریه در ادامه مدعی شد: استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در این مذاکرات هم سیگنال‌هایی متناقض درباره خواسته‌های آمریکا فرستاده است. در طول هفته گذشته، او از پذیرش برنامه‌ای محدود برای غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران سخن گفت، اما سپس ادعا کرد که تهران باید به‌طور کامل برنامه هسته‌ای خود را برچیند.
همچنین، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، روز جمعه مدعی شد هرگونه توافق باید تضمین کند که ایران هیچ‌گاه از از آستانه گریز هسته‌ای عبور نخواهد کرد. او در پاریس به خبرنگاران گفت: «توافق باید نه‌فقط اکنون بلکه در آینده نیز مانع از گریز هسته‌ای ایران شود».
تمامی این ادعاها، نگرانی اسرائیل از نتایج مذاکرات را تشدید کرده و این سؤال را برای این بازیگر مطرح ساخته که آیا امنیتش در معرض تهدید تازه‌ای قرار گرفته است یا نه. گفت‌وگوهای اخیر در رم برگزار شد و دیپلمات‌های عمانی-که هفته گذشته نیز میزبان دور نخست مذاکرات بودند- نقش میانجی را ایفا کردند.
مایکل هرتزوگ، دیپلمات اسرائیلی و سفیر پیشین این کشور در واشنگتن، هفته گذشته گفت: «سؤال این است که آمریکا دقیقاً چه چیز را مطالبه خواهد کرد؟ و به دنبال چه مدلی از نتیجه رایزنی های دیپلماتیک است؟»
خط قرمزها
به ادعای این نشریه، در سوی دیگر، ایران هم در مسیر این گفت‌وگوهای دیپلماتیک، که طبق ضرب‌الاجلی دوماهه از سوی ترامپ برنامه‌ریزی شده، انتظارات خود را مطرح کرده است. رهبری ایران روز سه‌شنبه در پیامی در شبکه‌های اجتماعی نوشتند: «این مسیر باید با دقت طی شود. خطوط قرمز مشخص‌اند؛ هم برای طرف مقابل و هم برای ما.»
ایشان تاکید داشتند که نه بیش از حد خوش‌بین باید بود و نه بدبین، اما دور نخست گفت‌وگوها را مثبت ارزیابی کردند. ایران همچنان بر قانونی بودن برنامه هسته‌ای خود و اهداف صرفاً غیرنظامی آن، از جمله استفاده از برنامه هسته‌ای برای تولید انرژی و ایزوتوپ‌های پزشکی، تأکید دارد و از توقف غنی‌سازی اورانیوم سر باز می‌زند؛ عنصری که به ادعای ناظران بستر را برای عبور از آستانه گریز هسته‌ای هموار می‌سازد.
بیش از یک دهه است که قدرت‌های جهانی تلاش دارند سطح غنی‌سازی اورانیوم ایران را به مراتب پایین‌تر از میزان لازم برای کاربرد نظامی محدود کنند. این هدف نیازمند نظارت‌های مستقل و بین‌المللی است. روز چهارشنبه، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در تهران از مقامات ایرانی خواست که همکاری بیشتری نشان دهند.
دانشمندان معتقدند ایران امروز بیش از هر زمان دیگری به توانایی برای عبور از آستانه گریز هسته‌ای نزدیک است. پس از دیدار هفته گذشته عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، با ویتکاف، نماینده آمریکا پیشنهاد داد که ایران شاید بتواند تحت یک سازوکار راستی‌آزمایی، سطوح پایینی از اورانیوم را تولید کند؛ سازوکاری که برنامه موشکی ایران را هم شامل شود.
اما تنها یک روز بعد، ویتکاف اعلام کرد که «ایران باید برنامه غنی‌سازی و تولید سلاح هسته‌ای خود را متوقف کند» تا توافقی ممکن باشد. کارشناسان می‌گویند این چرخش موضع نشان‌دهنده بلاتکلیفی درون دولت ترامپ -و احتمالاً شخص رئیس‌جمهور- نسبت به امکان دستیابی به توافقی قابل قبول است.
در همین راستا، الی گرانمایه، تحلیل‌گر ارشد سیاست خاورمیانه در شورای روابط خارجی اروپا، مدعی است: «به نظر می‌رسد ایرانی‌ها و آمریکایی‌ها هنوز در مرحله تعیین خطوط قرمز طرف مقابل هستند. از همین رو لازم است که آمریکا به‌زودی موضع نهایی خود را شفاف اعلام کند».
او همچنین گفت: «ایران هرگز برچیدن کامل برنامه هسته‌ای یا غنی‌سازی صفر را نپذیرفته و اگر آمریکا به این سمت برود، به‌سوی تقابل نظامی ادعایی پیش می‌رویم. همین گزاره ادعایی ممکن است خواسته اسرائیل و متحدان آن در کنگره باشد. آن‌ها مایل‌اند روند گفتوگو میان ایران و آمریکا به بن‌بست برسد».
زمان برای توافق اندک است
اسرائیل مدعی است اکنون روزنه ادعایی محدود برای اقدام ادعایی علیه تأسیسات هسته‌ای ایران در اختیار دارد. با این همه، تقریباً همه طرح‌هایی که ترامپ از اسرائیل خواسته بود فعلاً کنار بگذارد، نیازمند مشارکت مستقیم آمریکا برای موفقیت عملیات و دفاع از اسرائیل در برابر تلافی ایران بود.
چنین عملیاتی ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد و نتیجه‌ای قطعی هم در پی نداشته باشد. بسیاری از تحلیل‌گران مدعی اند ایران تلاش خواهد کرد گفت‌وگوها را از ضرب‌الاجل دوماهه ترامپ فراتر ببرد؛ تا هم زمینه گفت‌وگوهای فنی گسترده‌تری را فراهم کند و هم احتمالاً خود را آماده کند. در چنین حالتی، اسرائیل احتمالاً مدعی خواهد شد که «زمان در حال پایان یافتن است.»
مایکل ماکوسکی، مشاور ارشد سابق پنتاگون در دوران جورج بوش، در این باره ادعا کرد: «با توجه به پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران و تجربه‌ای که اسرائیل از تعلل در واکنش به حمله حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به دست آورد، آن‌ها آموخته‌اند که دیگر نمی‌توانند منتظر بمانند.»
