ایران و آمریکا در مسیر احیای برجام 2؟/ تلاش ترامپ برای جبران ماموریت شکست خورده بایدن؛ واشنگتن در برابر دوراهی سخت
به گزارش اقتصادنیوز: وال استریت ژورنال به نقل از منابعی مدعی است که تهران در جریان رایزنی‌های اخیر خواهان دریافت…
دو شنبه 1404/02/01 12:04 دسته بندی: اخبار سیاسی امروز کد خبر: 52752به گزارش اقتصادنیوز، وال استریت ژورنال با انتشار یادداشتی مدعی شد: ایران قصد دارد مجموعه‌ای از پیشنهادات را برای توافق هسته‌ای جدید ارائه کند؛ این ادعایی است که توسط منابع آگاه مطرح شده است؛ پیشنهادهایی چون دریافت تضمین‌هایی از دولت ترامپ مبنی بر اینکه آمریکا در آینده از این توافق خارج نخواهد شد. این در حالی است که مقام‌های ایرانی و آمریکایی دور دوم رایزنی‌ها در رم را به سراجام رساندند.
به ادعای این نشریه، آخر هفته گذشته، عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، در بالاترین سطح از مذاکرات میان ایران و آمریکا طی سال‌های اخیر، با استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا، در مذاکراتی به میزبانی عمان درباره احتمال دستیابی به توافقی جدید گفتوگو کرد. این مذاکرات به‌صورت غیرمستقیم و با میانجی‌گری مقام‌های عمانی برگزار شد، به‌طوری‌که دو طرف در اتاق‌های جداگانه حضور داشتند.
پیشنهاد تهران به ویتکاف
وال استریت ژورنال در ادامه ادعا کرد: به گفته منابع ایرانی و عرب، علاوه بر موضوع تضمین‌ها، ایران انتظار دارد در این مذاکرات درباره نحوه مدیریت ذخایر کنونی اورانیوم غنی‌شده خود در چارچوب توافق، فرآیند رفع تحریم‌ها و همچنین امید به تنظیم دیداری سطح بالا در واشنگتن انجام شود. فعلا سخنگوی ویتکاف از اظهارنظر درباره جزئیات مذاکرات و درخواست احتمالی ایران درباره تضمین‌ها خودداری کرد؛ اما مدعی شد: «رئیس‌جمهور موضع شفافی دارد؛ ایران نباید از آستانه گریز هسته‌ای عبور کرده یا برنامه غنی‌سازی دست یابد. ما در جریان این گفتگوها، به دنبال چارچوب و جدول زمانی هستیم که بتوانیم به اهداف رئیس‌جمهور از طریق راهکارهای دیپلماتیک دست پیدا کنیم».
این در حالی است که ایران تاکید دارد برنامه هسته‌ای‌اش صرفاً صلح‌آمیز است، اما آمریکا مدت‌هاست مدعی است که ایران در آستانه گریز هسته‌ای قرار گرفته از همین رو واشنگتن بر برچیده شدن کامل برنامه هسته‌ای ایران و اعمال محدودیت‌های شدید بر آن تاکید دارد.
این نشریه در ادامه ادعا کرد: علی شمخانی، مشاور ارشد رهبری ایران، در آغاز مذاکرات روز شنبه در حساب ایکس خود نوشت: «تیم ایران با اختیارات کامل برای توافق در رم حضور دارد. توافق باید شامل «تضمین‌ها، توازن، عدم تهدید، سرعت، رفع تحریم‌ها... مهار مزاحمان (مثل اسرائیل)، و تسهیل سرمایه‌گذاری» باشد.
او همچنین خاطرنشان کرد ایران تغییر کامل برنامه هسته‌ای‌اش را نخواهد پذیرفت، آن‌گونه که لیبی در سال ۲۰۰۳ انجام داد؛ رویکردی که بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل بر آن تاکید دارد. ایران همچنین مدل امارات متحده عربی را نخواهد پذیرفت؛ مدلی که در آن کشور نیروگاه‌های هسته‌ای دارد اما از غنی‌سازی اورانیوم صرف‌نظر کرده و سوخت خود را وارد می‌کند. پیشنهاد ایران درباره دریافت تضمین‌ها، بازتابی از تجربه این کشور در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ است که با دولت اوباما امضا شد؛ توافقی که در آن ایران سطح غنی‌سازی خود را در ازای رفع تحریم‌ها محدود کرد.
دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ آمریکا را از این توافق خارج کرد و آن را «یکی از بدترین و یک‌طرفه‌ترین توافقاتی که ایالات متحده تاکنون امضا کرده» خواند.
تهران به دنبال چیست؟
زمانی که دولت اوباما و سایر قدرت‌های جهانی در سال ۲۰۱۵ با ایران به توافق رسیدند، این توافق در قالب یک «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) و نه یک معاهده رسمی تدوین شد؛ چرا که کاخ سفید محاسبه کرده بود که چنین معاهده‌ای احتمالاً رأی دوسوم سنا را برای تصویب به دست نخواهد آورد.
موضوع تضمین‌ها، مهم‌ترین مطالبه ایران در مذاکرات شکست‌خورده با دولت بایدن برای احیای برجام بود. آمریکا در آن زمان وعده‌هایی کتبی برای پایبندی به توافق ارائه داد، اما بارها به ایران گفت که هیچ دولتی نمی‌تواند تصمیمات رئیس‌جمهور یا کنگره بعدی را الزام آور کند. این همان گزاره‌ای است که ریچارد نفیو، مذاکره کننده پیشین آمریکا با ایران در دولت بایدن بدان اشاره کرد و گفت: «تاکید تهران بر دریافت تضمین مانع بازگشت به برجام شد». حتی معاهده‌ها هم بندهایی برای خروج در شرایط امنیت ملی دارند».
مقام‌های آمریکایی همچنین استدلال می‌کنند که واشنگتن نمی‌تواند تضمین بدهد؛ چرا که در صورت اقدام ادعایی ایران علیه منافع آمریکا یا نقض توافق، باید آزادی عمل برای خروج از توافق را حفظ کند. به گفته آنان، بهترین گزینه ایران برای حفظ حمایت بلندمدت آمریکا از توافق، آن است که تهران به یک توافق که محدودیت‌های جدی بر برنامه هسته‌ای‌اش اعمال می‌کند پایبند بماند و از سیاست‌هایش برای گسترش نفوذش در منطقه پرهیز کند.
به گفته منابع ایرانی، اروپایی و آگاه از مواضع ایران و عراقچی در مذاکرات روز شنبه که در سفارت عمان در رم برگزار شد، تهران چارچوبی را پیشنهاد داده که به‌زعم این کشور می‌تواند مانع خروج مجدد آمریکا از توافق هسته‌ای آینده شود. به گفته این منابع، ایران در چارچوب این تضمین‌ها خواستار آن است که اگر آمریکا از توافق خارج شود، خسارات وارده به تهران را جبران کند. ایران پیش‌تر ایده دریافت «غرامت مالی در صورت خروج آمریکا» را به مقام‌های دولت بایدن مطرح کرده بود، اما آن پیشنهاد راه به جایی نبرد.
محمد امرسی، عضو مشاور اندیشکده ویلسون در واشنگتن که بر خاورمیانه تمرکز دارد، در این باره مدعی شد: «نگرانی ایران فقط امضای یک توافق نیست، بلکه دستیابی به توافقی با شرایطی است که از لغو یک‌جانبه آن جلوگیری کند». ایران پس از خروج ترامپ از برجام، برنامه هسته‌ای خود را گسترش داد و اکنون در حال تولید اورانیوم با غنای ۶۰ درصد است؛ تنها کشوری که بدون داشتن سلاح هسته‌ای، چنین سطحی از غنی‌سازی را انجام می‌دهد. این ماده می‌تواند به سرعت به اورانیوم با غنای ۹۰ درصد برای عبور از آستانه گریز هسته‌ای تبدیل شود.
برای مدیریت مازاد سوخت حاصل از کاهش غنی‌سازی، تهران آماده است ذخایر انباشته خود را تحت مدیریت روسیه قرار دهد؛ کشوری که ترامپ به دنبال نزدیکی مجدد به آن است. این ذخایر در حال حاضر تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و در ظروفی مهر و موم‌شده نگهداری می‌شوند.
ویتکاف روز دوشنبه اعلام کرد که دولت ترامپ ممکن است به ایران اجازه دهد سطح غنی‌سازی خود را به‌طور دائمی زیر ۳.۶۷ درصد نگه دارد، به شرط آن‌که بازرسی‌های سخت‌گیرانه و سایر تدابیر مانع از عبور تهران از آستانه گریز هسته‌ای شود. اما روز سه‌شنبه، ویتکاف بیانیه‌ای منتشر کرد و مدعی شد که ایران باید با «توقف و حذف کامل برنامه غنی‌سازی و تسلیحات هسته‌ای خود» موافقت کند. در حالی که ترامپ گفته است ترجیح می‌دهد از طریق دیپلماسی مسئله هسته‌ای ایران را حل کند، اما تأکید کرده که در صورت نیاز، حاضر است برای جلوگیری از عبور ایران از آستانه گریز هسته ای به گزینه دیگری متوسل شود.
