آیا ممنوعیت واردات برنج کمکی به تولید داخلی می‌کند؟

اقتصادنیوز: ممنوعیت واردات برنج در چهار‌ماهه دوم سال، سیاستی است که بیش از آنکه دستاوردی برای بازار داخلی برنج داشته…

شنبه 1404/03/17 06:47 دسته بندی: اخبار تجارت کد خبر: 48504

به گزارش اقتصادنیوز، روزنامه شرق نوشت:این تصمیم که شاید با هدف حمایت از تولید داخلی اتخاذ‌ شده باشد، به دلایل متعددی که در ادامه به آنها اشاره می‌شود، غیرکارشناسی به نظر می‌رسد و تأثیرات منفی بر بازار، تولید و مصرف‌کنندگان خواهد داشت.

یکی از استدلال‌های محوری برای ممنوعیت واردات برنج در این بازه زمانی، حمایت از کشاورزان داخلی و فروش محصولات تولید داخل است اما تجربه نشان داده که برنج خارجی و داخلی در کشور، بازارهای کاملا جداگانه‌ای دارند. چنان‌که به‌جز استان‌های شمالی که مصرف برنج داخلی در آنها غالب است، در سایر مناطق کشور عمدتا برنج خارجی مصرف می‌شود. به همین دلیل، واردات برنج خارجی هیچ‌گاه تقاضا برای برنج ایرانی را کاهش نداده؛ گزاره‌ای که عکس آن نیز صادق است. به عبارتی دیگر وجود مکفی برنج ایرانی، لزوما پاسخ‌گوی تقاضای برنج خارجی نیست. در واقع، این دو نوع برنج به دلیل تفاوت‌های قابل توجه در کیفیت، قیمت و ذائقه، اساسا جایگزین یکدیگر نیستند و فراوانی یکی نمی‌تواند کمبود دیگری را جبران کند.

مصداق بارز و ملموس این مدعا، وضعیت اخیر بازار برنج است. چنا‌ن‌که با وجود فراوانی برنج ایرانی و اعلام مسئولان مبنی بر تحقق ارقام نجومی در تولید و عدم نیاز به واردات، اما در مدت اجرای قانون ممنوعیت، شاهد بازاری آشفته و قیمت‌های غیرواقعی حتی در برنج ایرانی بودیم و به مجرد اینکه خروج برنج از گمرکات هم‌زمان با اول آذر از سر گرفته شد، تلاطم بازار فروکش کرد و قیمت‌ها به سطوح معقول بازگشت. این وضعیت به‌وضوح نشان می‌دهد که سیاست ممنوعیت واردات نه‌تنها تعادل مورد انتظار را در بازار حفظ نمی‌کند، بلکه می‌تواند فشار مضاعفی بر بازار وارد کرده و مصرف‌کنندگان را به چالش بکشد.

از سوی دیگر، فصل برداشت برنج در کشورهای صادرکننده از جمله هند و پاکستان و به تبع آن کاهش قیمت جهانی آن از نیمه شهریورماه، فرصتی طلایی برای تأمین برنج خارجی با هزینه‌کرد ارزی کمتر ایجاد می‌کند. با این حال ممنوعیت واردات تا آذر‌ماه، کشور را از این مجال مناسب محروم کرده و ثبت سفارش زمانی امکان بارگذاری دارد که این پنجره عملا بسته شده و طبیعتا تأمین کالا با صرف هزینه بیشتری همراه است. همچنین ذکر این نکته ضروری است که هم‌زمان با اتمام ممنوعیت، ورود حجم بالایی از برنج به داخل کشور می‌تواند بازار را دچار شوک کند. تجربه نشان داده‌ چنین ورود یک‌باره‌ای، رکود قابل توجهی در بازار برنج ایجاد کرده و حتی می‌تواند خرید و فروش برنج ایرانی را نیز تحت اثر نامطلوبی قرار دهد. از این رو تأمین تدریجی و مستمر برنج خارجی، راهکاری منطقی برای پیشگیری از چنین تلاطم‌هایی است.

نکته دیگری که سیاست ممنوعیت واردات را غیرضروری می‌کند، سیستمی‌شدن ثبت سفارشات و اعمال سقف واردات است. این ابزارها به خودی خود از واردات بی‌رویه جلوگیری می‌کنند و سیاست‌گذار می‌تواند با استفاده از این مکانیسم‌ها، مدیریت بهتری بر بازار داشته باشد.

در جمع‌بندی موارد یادشده، به‌جرئت می‌توان عنوان کرد ممنوعیت واردات برنج در چهارماهه دوم سال، به‌جای حفظ ثبات در بازار، زمینه‌ساز التهاب و نارضایتی می‌شود. این سیاست با نادیده‌انگاشتن واقعیت‌های بازار و مصرف، موجب افزایش هزینه‌های ارزی، بی‌ثباتی در بازار و آسیب به حوزه تجارت برنج ایرانی خواهد شد. از این رو نیاز است تصمیم‌گیران با بهره‌گیری از نظرات کارشناسان و تحلیل دقیق داده‌های بازار، سیاست‌هایی را اتخاذ کنند که به‌جای محدود‌کردن واردات، زمینه مدیریت بهتر آن را فراهم آورد و تعادل میان تولید، مصرف و واردات را حفظ کند.