سامانه معاملات ارز تجاری چگونه عمل می‌کند؟

 به‌گزارش خبر‌‌گزاری تسنیم، علی سعیدی با حضور در برنامه میز اقتصاد رسانه ملی ضمن تشریح فعالیت‌های بازار ارز تجاری با بیان اینکه تمام گروه‌هایی که در بازار ارز اشخاص معاملات خود را انجام می‌دادند، از ۲۶ آذرماه از طریق بازار ارز توافقی یا همان بازار ارز تجاری معاملات خود را انجام دادند، گفت: معاملات نیمایی نیز از ابتدای بهمن ماه به بازار ارز تجاری منتقل خواهدشد.

وی تصریح‌کرد: مهم‌ترین مزیت بازار ارز تجاری آن است که تمام تقاضا‌‌‌‌‌ی خرید و فروش در یک سامانه مرکزی ثبت‌شده و هر صادرکننده و واردکننده با تمام طرف‌های معامله خود در قالب سامانه مذاکره می‌کنند وهمزمان جورسازی سفارش‌ها نیز انجام می‌شود و در این بازار صادرکنندگان و واردکنندگان درخصوص نرخ ارز با هم رقابت می‌کنند و معامله نهایی بر اساس هم‌‌‌‌‌‌پوشانی پیشنهادات، انجام می‌شود. وی افزود: گروه‌هایی که در سامانه نیما فعالیت می‌کنند تا آخر دی ماه می‌توانند معاملات خود را در این سامانه انجام دهند، اما از ابتدای بهمن ماه تمام معاملات از جمله معاملات نیمایی به بازار ارز تجاری منتقل خواهدشد.

رئیس مرکز مبادله ارز و طلای ایران خاطرنشان کرد: از گذشته تاکنون در بازار ارز، یک بازار مربوط به ارز خدماتی و غیربازرگانی و بازار دیگر نیز مربوط به معاملات ارز تجاری و بازرگانی بود. در بخش ارز بازرگانی مربوط به معاملات ارز تجاری، صادرکنندگان ارز خود را به‌فروش می‌رسانند و واردکنندگان هم ارز مورد‌نیاز خود را تامین می‌کنند. این بازار نیز خود به دو بخش بازار نیما و بازار اشخاص تقسیم می‌شود. سعیدی افزود: به بیان بهتر صادرکنندگانی که تعهد داشتند ارز خود را در بازار نیما عرضه ‌کنند و برای فروش ارز از این بازار استفاده می‌کردند، همچنین واردکنندگانی هم که مجاز به تامین ارز خود از نیما بودند، برای تامین ارز در سامانه نیما معامله انجام می‌دادند. سایر گروه‌ها نیز در بازار ارز اشخاص فعالیت می‌کردند.

وی با تایید نظرات برخی کارشناسان مبنی‌بر اینکه قیمت تمام‌شده ارز برای واردکننده تغییر معناداری نخواهد کرد، گفت: پیش از این نیز در بستر سامانه نیما، قیمت به‌اضافه مبلغ دیگری می‌شد، لذا از این منظر سامانه مذکور کاملا معاملاتی نبود و بیشتر یک سامانه اطلاع‌‌‌‌‌‌رسانی بود و تضمینی برای اینکه معاملات براساس آن نرخ‌ها انجام شود، وجود نداشت. وی در توضیح سوالی درخصوص آثار راه‌اندازی بازار تجاری بر قیمت ارز با بیان اینکه تفاوت معنادار قیمتی متعاقب عملیاتی‌شدن بازار ارز تجاری رخ نمی‌دهد، افزود: در حال‌حاضر ساختار جدیدی در حوزه ارزی در حال شکل‌گیری است و این بدین معناست که قرارداد به‌وجود خواهد آمد، چراکه پیش از این میان صادرکننده و واردکننده قراردادی وجود نداشت و در حال‌حاضر از نظر حقوقی و اجرایی تضمین می‌شود. دوره زمانی رفع تعهد برای صادرکننده، مشخص است و اگر از دوره زمانی عبور کند، تنبیهات مشخصی درنظر گرفته می‌شود.  سعیدی با بیان اینکه اگر صادرکننده با نرخ منطقی‌تری محصول خود را در بازار ارز تجاری به‌فروش برساند، این مهم به اقتصاد کمک می‌کند، گفت: برای مثال در صورتی‌که صنعت پتروشیمی و فولاد و صنایعی که در سامانه نیما فعالیت می‌کردند، بتوانند با نرخ بهتری محصولات خود را به‌فروش برسانند؛ آنگاه امکان سرمایه‌گذاری به‌وجود می‌آید. همچنین در سال‌های بعدی شرایط برای ارزآوری و توسعه پایدار فراهم می‌شود. لازم به تاکید است که پیش از این ارزش اقتصادی لازم در سامانه نیما وجود نداشته‌است.  وی خاطرنشان کرد: صادرکننده اگر در بازاری شفاف ارز خود را با قیمت معقول بفروشد و‌ریال را به‌موقع دریافت کند، در این بازار فعالیت می‌کند. البته صادرکنندگانی که ارز اشخاص داشتند، ارز خود را در بازار دیگری عرضه می‌کردند و تفاوت چندانی برای آنها رخ نمی‌دهد، چراکه آنها در نیما فعالیت نمی‌کردند. وی در توضیح مکانیزم ارز توافقی گفت: مکانیزم فعلی که در قالب بازار ارز توافقی شناخته می‌شود، به‌معنای آن است که خریدار و فروشنده قیمت خود را اعلام می‌کنند و این‌گونه معامله برحسب وجود طرف دیگر شکل می‌گیرد.

در پایان روز نیز میانگین موزون نرخ براساس معاملات روز اعلام می‌شود، لذا این امر مبنایی برای قیمت نقد رسمی است که متعاقب آن قراردادهای دیگری همچون سلف و فوروارد ارزی طراحی شده‌است که برای صادرکنندگان و واردکنندگان امکان برنامه‌ریزی تامین مالی و تامین ارز را به‌وجود می‌آورد. وی با بیان اینکه مجموعه‌ای از عوامل بر بازار ارز از جمله عوامل روانی تاثیرگذار است، گفت: پس از شکل‌گیری این بازار به پایداری قیمتی خواهیم رسید ‌و پایداری قیمت نیز نیازمند سرمایه‌گذاری است. هرچند ممکن است در کوتاه‌مدت تاثیر قیمتی داشته‌باشد، اما حرکت رو به بهبود است.

رئیس مرکز مبادله ارز وطلای ایران با اشاره بیان اینکه این مرکز بازاری است که تحت‌نظارت بانک‌مرکزی عمل می‌کند و فلسفه وجودی آن سیاستگذاری، تنظیم‌گری است و نظارت از عملیات بازار منفک شده‌است، تصریح کرد: در ساختار جدید که با قانون جدید بانک‌مرکزی نیز متناسب است، مرکز مبادله ارز و طلای ایران، عملیات بازار را بر عهده دارد و بانک‌مرکزی نیز وظایف مربوط به سیاستگذاری، تنظیم‌گری و نظارت بر بازار را چه در حوزه ارز و چه در زمینه طلا انجام می‌دهد. سعیدی یادآور شد: مرکز مبادله تاکنون حراج‌‌‌‌‌‌های شمش و سکه طلا را برگزار کرده‌است، لذا این مرکز در هفته نسبت به بر‌‌گزاری سه نوبت حراج سکه اقدام می‌کند و روز گذشته نیز چهل و هشتمین حراج سکه طلا برگزار شد.

مدیرعامل مرکز مبادله ارز و طلای ایران اظهار کرد: با توجه به بر‌‌گزاری ۴۷حراج سکه طلا در این مرکز، نزدیک به ۱۹۲‌هزار نفر از تمام استان‌ها موفق به خرید سکه شده‌اند و در مجموع نیز ۵۹۰‌هزار سکه به‌فروش رفته‌است. در حراج‌‌‌‌‌‌های شمش طلا نیز تاکنون بیش از ۱۳‌تن طلا معامله شده‌است.

 راه‌اندازی بازار ارز تجاری منجر به جهش قیمتی نرخ ارز نخواهد شد

در ادامه این برنامه مجید فلاحی نیا معاون اداره پایش بازار ارز بانک‌مرکزی نیز با اشاره به اینکه راه‌اندازی بازار ارز تجاری باعث ایجاد شفافیت در عرضه و تقاضای ارز می‌شود، گفت: با راه‌اندازی این بازار هیچ‌‌‌‌‌‌گونه جهش قابل‌توجهی در قیمت نرخ ارز روی نمی‌دهد. این بازار بر اساس توافق میان صادرکنندگان و واردکنندگان شکل‌گرفته و نرخ‌ها به‌مراتب کمتر از نرخ‌های بازار غیررسمی خواهد بود. وی با اشاره به بند‌الف ماده‌۴۴ قانون بانک‌مرکزی، گفت: بر اساس این بند‌قانونی، نظام ارزی کشور شناور مدیریت شده‌است و بانک‌مرکزی در راستای کمک به حفظ و ارتقای ارزش پول ملی باید بازار ارز را به‌گونه‌ای مدیریت کند که نوسانات نرخ ارز در این بازار به حداقل ممکن کاهش پیدا کند. بر همین اساس، مدیریت بازار ارز نیازمند یک بازار منسجم ارزی است که بانک‌مرکزی سعی‌کرده با راه‌اندازی «بازار ارز تجاری» در مرکز مبادله ارز و طلای ایران به این هدف برسد. فلاحی‌‌‌‌‌‌نیا در ادامه خاطرنشان کرد: انتظار این است با سازوکارهایی که اندیشیده‌شده، شاهد حضور فعالان اقتصادی، صادرکنندگان، واردکنندگان و بانک‌ها به‌عنوان کارگزاران در این سامانه باشیم. در این بازار، نرخ‌ها کاملا بر اساس عرضه و تقاضا و به‌صورت منصفانه، عملیاتی و کشف می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه برخی از کالاهایی که وابسته به واردات است با نرخ‌های بازار غیر‌رسمی قیمت‌گذاری و به‌دست مصرف‌کننده می‌رسد، بیان‌کرد: با این سازوکار شفاف عرضه و تقاضا که در مرکز مبادله ارز و طلای ایران راه‌اندازی‌شده، فعالان اقتصادی متوجه هستند که نرخ‌ها با رضایت کامل آنها عملیاتی می‌شود و به‌مراتب کم‌تر از بازار غیررسمی است. معاون اداره پایش بازار ارز بانک‌مرکزی افزود: اگر به روند قبلی نرخ نیما هم توجه شود در این روند، متناسب با مولفه‌های اقتصادی و عرضه‌ای که از سوی صادرکنندگان صورت می‌گرفت، نرخ‌ها تعیین می‌شد. به‌عنوان مثال در همین سامانه در روز شنبه نرخ به‌صورت توافقی، عملیاتی شد و شاهد این امر بودیم ارزش دلار که تا قبل از آن حدود ۵۴‌هزار‌تومان بود با یک اختلاف ۱۰‌درصدی با قیمت ۵۹‌هزار و ۶۰۰‌تومان عملیاتی شد.

فلاحی‌‌‌‌‌‌نیا با بیان اینکه نمی‌توان منکر تاثیرات تورمی این اقدام بود اما این تاثیرات محدود خواهد بود، خاطرنشان کرد: این تاثیرات در نرخ تورم بسیار محدود خواهد بود، ضمن اینکه کالاهای اساسی همچنان با ارز نیمایی تامین خواهند شد و هیچگونه تغییری در نرخ‌های تخصیص ارز برای این کالا‌‌‌‌‌‌ها ایجاد نخواهد شد. بر این اساس، کالا‌‌‌‌‌‌هایی همچون برنج، نهاد‌‌‌‌‌‌ه‌‌‌‌‌‌های دامی، دانه‌‌‌‌‌‌های روغنی و دارو همچنان با نرخ ارز ۲۸‌هزار و ۵۰۰‌تومان تامین خواهند شد.